Hamid qurbonboyev Sintaksisni qanday o’rganamiz!

Quyidagi testga e’tibor qarating  
1 So’z birikmasini toping  
A) mehnatiga yarasha
B) velosiped bilan
C) osmon kabi
D) A,B,C
E) so’z birikmasi berilmagan
Bu testda biz E javobni olamiz, qoidaga ko’ra berilgan A,B,C javoblarda ikkita 
mustaqil so’z yo’q.  
Yarasha, bilan, kabi –bular yordamchi so’zlardir.  
So’z birikmasiga o’xshash birliklar: 
So’z birikmasi So’z birikmasi emas. 
1.do’stim o’qidi 
2.mehnatiga yarasha 
3.cho’chib tushdi.
(ko’makchi fe’lli so’z qo’shilmasi) 
4.hech qanday (qo’shma olmosh) 
5.Markaziy Osiyo (qo’shma so’z) 
BITISHUV_NEGA_XAFA'>Bugungi darsga xulosa qilib aytadigan bo’lsak hamma yonma yon kelgan bir biri 
bilan bog;langanga o’xshagan so’zlarning hammasi SO’Z BIRIKMASI EMAS!  
BITISHUV NEGA XAFA? 
  
BOSHQARUV og’a MOSLASHUV va BITISHUV ga qaraganda ancha qudratliroq,
boyroq. MOSLASHUV o’ziga faqatgina egalik qo’shimchasi va kelishik qo’shimchasini 
ishga olgan
BITISHUV –birorta ham qo’shimchani ishga olmagan

---

6 
BOSHQARUV kompaniyasida quyidagilar faoliyat olib borishadi:
-ni ( tushum kelishigi )
-ga ( jo’nalish kelishigi )
-da ( o’rin payt kelishigi ) 
-dan ( chiqish kelishigi ) 
Yetadimi “Boshqaruv “ akasi
--Yo’q ko’makchilarni sotib olsam ham bo’ladimi?
--Ha bemalol.
-kabi
-singari 
-uzra
-haqida
-to’g’risida ….. 
Shunday qilib BOSHQARUV ikki xil bo’ladi:
Kelishikli boshqaruv –qalamda yozdi ( nimada? ) 
ko’makchili boshqaruv-qalam bilan yozdi (nima bilan? )
SINTAKSIS bobo o’z o’g’illarini yoniga chaqirib ularga nasihat qilibdi. O’g’illarim, 
men boy emasman ….Yaxshi ot qo’ydim, ismi jismingizga monand bo’ldi. Buning ustiga 
sizni uch narsa bilan tarbiya qildim …Birinchidan, sog’lom vujudli qilib o’stirdim –
quvvatli bo’ldingiz..
Ikkinchidan qo’shimcha bilan tanishtirdim –qo’shimchalarni ishlatishga usta 
bo’ldingiz Uchunchidan qo’rqitmay o’stirdim –qo’rqoq bo’lmay botir bo’ldingiz
..Agar sizlar yakka holda yursangiz sizni darrov topib olishadi.. Lekin.. ushbu gapda so’z 
birikmalari miqdori va turlarini toping degan savollarda sizlarni uncha munchasi topa 
olmaydi.. Endi sizlarga yana uchta narsani aytmoqchiman....
-Bizga “Uch og’a ini botirlar “ ertagini aytmang, -dedi arazlagannamo BITISHUV
-SINTAKSIS –BITISHUVning nimadan xafa bo’layotgani bilsa –da so’radi
-Nima seni ranjitdi?
-MOSLASHUV akamga egalik va qaratqich kelishigini berdingiz; BOSHQARUV 
akamga kelishiklar, ko’makchilar …bu insofdan bo’lmadi. Kelajak avlod
So’z birikmalarini toping –degan testlarni yechayotganida menga misol juda kam chiqadi 
…
Men sen uchun kelishik qo’shimchamdan foydalanmayman, kelishigimni yashirib 
olaman, senga o’xshash uchun, bo’ladimi, deb o’zicha aqllilik qildi MOSLASHUV
Mana qara. Kitobning muqovasi emas; kitob muqovasi –o’xshadimmi?
O’xshashga o’xshading lekin sen hech qachon BITISHUV bo’la olmaysan