Hamid qurbonboyev Sintaksisni qanday o’rganamiz!

KELISHIKDAGI SO’Z HAR DOIM HAM EGA BO’LAVERMAYDI. BELGISIZ 
KELIB TO’LDIRUVCHI YOKI ANIQLOVCHI BO’LISHI MUMKIN. SHUNING 
UCHUN ADASHMASLIK UCHUN AYTIB QO’YILGAN: EGA KESIMGA 
QARAB ANIQLANADI.

Gapning kesimi –tinglardim – kim > -,men –Keismning o’zi aytib turibdi –ega qaysi 

so’zligini.
Kesimiga qarab egasini aniqlash mumkin bo’lgan gap qanday gap edi? EGASI MA’LUM 
GAP … 
Yoshligimda ko’ylagim tugmasini ham qadashni ham bilmasdim. Shunda ayam ( 
Farg’onada onani aya deyiladi. ) rahmatli, qanday qilib adashmaslikni o’rgatganlari hali 
xanuz esimda. Men ko’ylak tugmalarini yuqoridan pastga qarab qadar ekanman, agar 
tugmalar pastdan yuqoriga qarab qadalsa adashilmas ekan …. 
SBMni topishda ham biz gapning oxiri kesimdan o’ngdan chapga qarab yurishni 
boshlaymiz. Gapning boshidan gapning oxiriga qarab yursak bo’lmaydimi? –Yo’q 
bo’lmaydi. Qoidaga rioya qiling. Agar qoida buzilsa eng kam ish haqining palon barobari 
emas, yana bir yilgacha attesttatsiyaga tayyorlanish ishlari ga mahkum etilasiz. Shu 
xolos, agar ko’zlagan maqsadingizga bir ball yetmay qolsa bormi, 3 kungacha uxlamaslik, 
alamini kimdan olishni bilmaslik, tushingizda ham sizni oyog’ingizdan chalgan savollarni 
ko’rib chiqish dardiga mubtalo bo’lasiz. Shuning uchun qadrli obunachilar, ko’p narsani 
bilishga harakat qilavermang, o’zingizda borini mustahkamlang. Chunki hech kim 40 
tadan 40 ta testni yechishga majbur emas.. Bilmagan narsalaringiz emas biladigan 
narsalarnigiz ko’p –shuni unutang!
SBM ni topish uchun eng avval gapning kesimini aniqlaymiz.
1-ish kesimni aniqlash
2-ish kesimga tobe bog’langan bo’laklarni bitta bitta yozib chiqamiz.
Gap bo’laklari kesimga bevosita va bilvosita bog’lanadi. BU nima degani:

---

10 
Masalan: Men sizga bugun xushxabarni olib keldim. Ushbu gapda barcha gap bo’laklari 
kesimga bevosita bog’langan.
Olib keldim –kesim
1 xushxabarlarni olib keldim;
2 bugun olib keldim;
3 siga olib keldim;
4 men olib keldim;
BU bevosita bog’lanish. Xalq tilida aytganda –primmoy –tarjimasi –to’g’ridan 
to’g’ri bog’lanish;
Keling bugun so’zini bu –so’ziga almashtirib ko’ramiz.
Men sizga bu xushxabarni olib keldim.
1 xushxabarni olib keldim; lekin –bu olib keldim deb bo’lmaydi; kesimga so’zlar qanday 
bog’lanishini o’rganib oldik, SBM ni topishni o’rganishda davom etamiz.