Hamid qurbonboyev Sintaksisni qanday o’rganamiz!

  
Eslab qoling! Juda muhim!  
Sabab holining ifodalanishida chiqish kelishigi faol ishtirok etadi.  
M: 1 U sevinganidan qichqirib yubordi 
2 G’iyos uyalganidan nima qilishini bilmay qoldi
3 Xafaligidan o’zini chetroqqa olmoqqa tirishdi
5 MAQSAD HOLI 
Maqsad holi ifodalanishi:  
1 Maqsad ravishi: ataylab, atayin, qasddan, jo’rttaga  
2 Maqsad ravishdoshi: Gul tergani kelganimiz.  
3 niyatida, maqsadida -kabi kalit so’zlar bilan ham.
Samarqandga tarixiy obidalarni tomosha qilish niyatida keldik.
Qanday ham ajoyib fan egasimiz! O’quvchilarga mana shu darsda –inson o’ziga to’g’ri 
maqsad qo’yishini –o’rgatib qo’ysak, va qaysidir o’quvchining hayotini yaxshi tomonga 
o’zgartirsak bizga u qilgan savob ishlardan ma’lum ulush yetib turadi.
6 VAZIYAT HOLI ( tarz, holat, ravish )  
Ish harakat qay tarzda yuzaga kelishini bildirgan va kesimga bog’lanib qanday 
so’rog’iga javob bo’lgan so’z yoki kengaygan birikma VAZIYAT holi deyiladi.  
Vaziyat holi quyidagi so’z turkumlari bilan ifodalanadi:  
1 Holat ravishi  
Astoydil ishladi. To’satdan kirib keldi.  
  
2 Holat ravishdoshi:  
 Qovog’ini solib savol so’radi.  
  
3 Ot +klo’makchi  
Tabassum bilan javob berdi.  
Hayajon bilan gapirib berdi  
Bitishuv va boshqaruv ko’rinishidan o’xshab ketgan misollar bor. Shularni farqlab oling.  
Qalam bilan yozdi. ( nima bilan? ) –to’ldiruvchi;  
Zavq bilan o’qidi ) qanday o’qidi ) – vaziyat holi;  
 
Ko’pincha mavhum ot +bilan ( ko’makchi ) vaziyat holi bo’lib keladi.  
Insof bilan ish tut.  
Hol. Juda muhim!
TEST TAHLILI  
1 Ravish hollari faqat bir xil so‘z turkumi bilan ifodalangan gapni belgilang. 
A) G‘avvos apil-tapil o‘rnidan turdi va dod solib, arava orqasidan ergasha boshladi. 
B) Ona sekin eshikni ochib qaradi va berilib kitob o‘qiyotgan bolasini ko‘rib, xotirjam 
bo'ldi. 

---

35 
C) Aravalar birin-ketin yura boshlagach, G‘avvos bir ilonni sekin Zavrakning tizzasiga 
qo‘ydi. 
D) Onasi qizchasiga mehr bilan, sekin tushuntira boshladi.