Хамидов халқаро маркетинг

белгилаш сиёсати.
Нарх бозор категорияси бўлиб, товарлар айирбошланганда юз берадиган муносабатларни англатади. Нарх назарий жиҳатдан олганда товар қийматининг пулдаги ифодаси, қийматининг бозордаги кўринишидир. Нарх бамисоли барометр каби бозор холатини кўрсатиб туради, нарх пасайиб кетса, товар бозори касодликка йўлиққан бўлади, товар нафсиз бўлиб, уни бошқа товар билан алмаштириш ёки унинг сифатини тубдан яхшилаш зарурлиги пул таркибига қўйилади. Нархнинг иқтисодий мазмунини унинг функциялари кўрсатиб беради.
Нарх нимага тегишли бўлишидан қатъий назар (товар, хизмат) бешта асосий функцияни бажаради:

• 
  бозор мувозанатини таъминлаш функцияси
  
• 
  хисоб-китоб, улчов функцияси
  
• 
  иқтисодий регулятор функцияси
  
• 
  рақобат воситаси функцияси
  
• 
  ижтимоий ҳимоя функцияси
  

Бозор иқтисодиёти шароитида нархнинг қуйидаги турлари мавжуд: демпинг нарх; нуфузли нарх; миллий нарх; арзонлаштирилган нарх; жаҳон нархи;
яширин нарх; эркин нарх; стандарт нарх; контракт (улгуржи) нарх; чакана нарх; ўзгарувчан нарх; лимит нарх; мувозанат нарх.
Бозор нархининг асосий хусусиятлари уларнинг доимо ўзгариб туриш қобилиятидир. Нархлар хеч қачон сабабсиз ўзгармайди. Юқори нархлар эса юқори сифатли, янги истеъмол қобилиятига эга бўлган товарларга ўрнатилади. Нарх даражасига товарнинг рақобатбардошлиги ва бозордаги ўрни боғлиқдир.
Нарх белгилаш мақсадлари: бозор улушини кўпайтириш, қисқа вақт ичида энг кўп фойда олиш, юқори фойда нормасини узоқ муддат сақлаб қолишдан иборат.
Бирламчи нархни аниқлашга вақт бўйича нарх даражасини аниқ
хисоблаш таъсир қилади. Бу хисоблаш бозор сегментига, товарнинг
81
яшаш даврига, талаб ва таклифнинг потенсиал миқдорига боғлиқ бўлади. Маркетингда товар сиёсати ижтимоий товар ишлаб чиқаришнинг барча босқичлари, янги ишлаб чиқаришнинг, тақсимлашнинг, алмашув ва истеъмолчининг ўзига хос хусусиятларини хисобга олган ҳолда юритилади.
Нарх бажарадиган баъзи бир вазифаларни кўриб ўтамиз: аввало нархлар ишлаб чиқариш ва истеъмолдаги ўзгаришлардан хабар беради.
Нархлар фақат истеъмолдагина эмас, балки ишлаб чиқаришдаги ўзгаришлардан ҳам дарак беради.
Нархларнинг бошқа муҳим вазифаси - ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилами рагбатлантиришдир.
Нархлар механизми ишлаб чиқарилаётган маҳсулот миқдорини кўпайтиришгина эмас, балки ишлаб чиқаришнинг энг тежамли усулларини ишлашни ҳам рагбатлантиради.
Нархларнинг учинчи вазифаси иккинчиси билан чамбарчас боғлиқ. Бу даромадларниг тақсимланишиир. Товар ишлаб чиқариш шароитида хўжалик фаолияти иштирокчилари оладиган даромадлар улар ўз шахсий ёки ишлаб чиқариш истеъмобарини кўплаб сотадиган ёки сотиб оладиган товарлар ва хизматларнинг нархларига бевосита боғлиқ бўлади.
Нархларни таҳлил қилиш, ишлаб чиқиш ва белгилашда компаниянинг фаолиятининг муҳим жабҳаларининг икки йўналиши