Hammaga omad) Moddalar almashinuvi bosqichlari

 
29.
 . 
Aerob glikoliz- glyukozaning asosiy katabolitik yo’li ekanligi va uning fizilogik 
ahamiyati.
Glukozaning parchalanishi 3 xil yo'l bilan yuz beradi: 1) Aerob (kislorodli) 
parchalanish; 2) Anaerob (kislorodsiz) parchalanish; 3) pentozofosfat (apotomik) parchalanish.
 

Aerob (kislorod ishtirokida) parchalanishnmg oxirgi mahsuloti CO,, H,0 va energiya bo'lib, 

yig'indi tenglainasi quyidagichadir:
C
6
H
12
0
6
+ 60
2
= CO
2
+38ATF + 6H
2
0 

---

20 
Aerob yo’l glyukozaning asosiy parchalanish yo'li bo'lib, u uch bosqichda (stadiyada) boradi: I 
bosqich - Glikolitik bosqich - glyukozaning pirouzum kislotasiga parchalanishi; II bosqich - 
Piruvatning oksidlanish yo'li bilan dekarboksillanishi va atsetil KoA hosil bo'lishi; III bosqich - 
Krebsnibg uch karbon sikli va elektronlar o'tkazish zanjiri. Birinchi bosqich glyukoza 
katabolizmining individual parchalanish yo'li bo'lib, II va III parchalabish bosqichlari «modda 
almashuvining umumiy yo'Ilari» deb yuritiladi. Modda almashuvinig umumiy yo'Ilari awal 
mukammal o'tilgan. I bosqich sitozolda, II va III bosqichlar mitoxondriyalarda kechadi. Aerob 
oksidlanish glyukozaning asosiy parchalanish yo'li, chunki inson va hayvonlar aerob 
oiganizmlardir; hamda eneigeiik nuqtai nazardan buyo'l eng samaralidir. Bir molekula glyukoza 
aerob oksidlanishida 38 molekula ATF hosil bo'ladi. Buning 8 molekulasi - glikolitik (I) 
bosqichda; 6 molekula - piruvatning oksidlanish yo'li bilan dekarboksillanish (II) bosqichda; 24 
molekulasi esa-Krebs sikli (III) bosqichda yuzaga keladi.
 
30.
 
Glikogenoliz.
Jigarda glikogenning parchalanishi - glikogenoliz ikki yo'nalishda boradi: 1. 
Gidrolitik yo‘l, to'qima amilazasi ta’sirida glikogenning glyukozagacha parchalanishi. 2. 
Fosforilitik yo‘l, fosforilaza fermenti ta’sirida glyukoza-1- fosfatgacha parchalanishi. Glyukoza 
fosfat efir holatida ajraladi. Hosil bo'lgan glyukoza-1- fosfat fosfoglyukomutaza fermenti ta’sirida 
glyukoza-6-fosfatga aylanadi. So'ng glyukoza-6-fosfataza fermenti faqat jigarga xos bo’lgani 
uchun jigar qondagi glyukoza miqdorini me’yorida saqlab turishda muhim ahamiyatiga ega. Hosil 
bo’lgan glyukoza-6-fosfat erkin glyukoza hosil qilishi bilan birga Meyyergof-Pamas-Krebs 
nazariyasiga binoan glikoliz jarayonida sarflanishi ham mumkin. Kaliy ioni glyukoneogenez,