Hammaga omad) Moddalar almashinuvi bosqichlari

 
37. Qonda qand miqdorining boshqarilishi va uni yoshga bog’liqligi.
Qondagi glyukoza 
miqdorining boshqariluvi. 
 
 Qonda glyukozaning miqdori sog lom kishilarda normada CI bo‘yicha 3,6-6,1 mmol/l (yoki TÅ 
bo‘yicha 70-120 mg%) bo‘lib, kamayishi gipoglikemiya, ko‘payishi giperglikemiya va 
giperglikemiya vaqtida siydik bilan glyukozaning ajralishi esa glikozuriya deyiladi. Qonda 
glyukoza miqdorining regulyatsiyasida:
1
. Regulyator organ jigar. 
2
. Gumoral ichki sekretsiya bezlarining gormonlari.
3
. MNSsi qatnashadilar. Ichak vorsinkalaridan qonga so‘rilgan glyukozasi (qopqa vena) 
orqali jigarga borib, jigarda ma’lum miqdorda glikogenga aylanadi, so‘ng jigar arterial qon tomiri 

---

28 
(a.hepatica) orqali jigardan chiqib, hamma to‘qimalarga tarqaladi. Qonda glyukozaning miqdori 
oshsa refleks yoli bilan markaziy nerv sistemasidagi metabolik markazlar qozgaladi va 
gipotalamusga (glyukoza miqdorini impuls MNS dan regulyatsiya qiluvchi markazga) berilib, 
undan parasimpatak nerv tolalariga (n.vagus) o‘tadi, so‘ng oshqozon osti bezi b-hujayralariga 
o‘tkaziladi, u yerda insulin sintezi tezlashadi. Insulin muskul to‘qimasida glyukozani glikogenga 
aylanishini tezlashtiradi. Aksincha, qonda glyukozaning miqdori kamayganda impuls MNS dan 
gipotalamus orqali simpatik nerv tolalariga otib, buyrak usti bezi mag‘iz qismiga boradi va 
adrenalin gormonining sintezlanishi tezlashadi. Adrenalin esa glikogenni glyukozaga 
parchalanishini tezlashtiradi va qonda glyukozaning miqdori oshadi. Qondagi glyukoza miqdori 
va glyukoza metabolizmining gormonlar ta’sirida regulyatsiyasi sxematik quyidagicha korinishga 
ega: 
1.
Glyukokortikosteroidlar aminokislotolardan glyukoza sintezlanishini tezlashtiradi. 
2
. 
Adrenalin va glyukogen ta’sirida regulyatsiya qilinadi. 
3
.Insulin turli hujayra membranalarining 
glyukoza o‘tkazuvchanligini kuchaytiradi.