Harakat texnikasiga o’rgatish va uni takomillashtirishda jismoniy sifatlarning o’rni
Basketbol bilan 1 yil (11 yosh) va 3 yil (14 yosh) shug’ullangan bolalarda 2x14 m ga to’psiz yugurish texnikasini shakllanganlik darajasi
Download 0.99 Mb.
|
boshlang\'ich tayyorgarlik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Basketbol bilan 1 yil (11 yosh) va 3 yil (14 yosh) shug’ullangan bolalarda 2x14 m ga to’pni urib keskin o’zgaruvchan yo’nalish bo’ylab (krnglilararo) yugurish texnikasini shakllanganlik darajasi
- Amaliy tavsiyalar
- Asosiy va qoʻshimcha oʻquv adabiyotlar hamda axborot manbaalari Qoʻshimcha adabiyotlar
- Asosiy adabiyotlar
- Internet saytlari
Basketbol bilan 1 yil (11 yosh) va 3 yil (14 yosh) shug’ullangan bolalarda 2x14 m ga to’psiz yugurish texnikasini shakllanganlik darajasi
To'pni urib yugurish tezligi va texnikasi o'rtasidagi bog'liqligi to'pni uro to'siqlararo (kechimlararo) yugurish mashqlarida yanada aniqroq ko'zga tashlandi. Boshqacha qilib aytganda keskin o'zgaruvchan bo'ylab to'pni urib yugurish testini bajarish vaqtida shu ko'nikmaning (to'pni urib yugurish) tezligi ham, texnikasi ham yanada zaiflashdi 6-jadvalda 2x14 ga to'pni urib keskin o'zgaruvchan yo'nalish bo'ylab. (keglilardan iborat to'siqlararo yugurish) yugurish tezligining individual ko'rsat gichlari keltirilgan. 6-jadvaldan ko'rinib turibdiki, basketbal bilan yil davomida shug'ullangan bolalarda 2x14 m ga to'pol urib keglilararo yugurish tezligi 13,5-17.0 sek oralig'ida qayd etildi. Minimal va maksimal tezlik diapazoni 3,5 sek ga teng ekanligi ko'rinib turibdi. To'pril o'zgaruvchan yo'nalishda yugurish tezligining o'rtacha arifmetik miqdori 153 zek ni tashkil etdi Taqqoslash uchun misol qilish mumkinki, 9-10 yoshli bolalarda to'pni urib keskin o'zgaruvchan yo'nalishi bo'ylab yugurish (20 m) tezligi 8,4-10,2 sek oralig'ida qayd etilgan. 6-jadval Basketbol bilan 1 yil (11 yosh) va 3 yil (14 yosh) shug’ullangan bolalarda 2x14 m ga to’pni urib keskin o’zgaruvchan yo’nalish bo’ylab (krnglilararo) yugurish texnikasini shakllanganlik darajasi
To'g'ri, bu ko'rsatgichiar pedagogik tajriba davomida kuzatilgan. Lekin bundan qat'iy nazar basketbol bilan I yll (15,3 sek) hatto 3 yil shug'ulangan bolalarda 2x14 mga to'pni urib keskin o'zgaruvchan yo'nalish bo'ylab yugurish tezligining bunday katta bo'lishi (14,2 sek) tadqiqot ob'ekti bo'lgan bolalar bilan o'tkazilayotgan mashg'ulotlar mazmuni shubha uyg'otadi. Taajublanarli joyi shundaki tadqiqotimiz ishtirokchislari-basketbol bilan 1 yil shug'ullangan bolalarda o'zgaruvchan yo'na lish bo'ylab yugurish (to'pni urib) tezligi o'rtacha 15,3 sek.ni tashkil etgan bo'lsa, 3 yil shug'ullangan bolalarda esa bu ko'rsatgich 14,2 sek ga teng bo'ldi. 3 yil davomida basketbol bilan shug'ullanish natijasida to'pni urib to'siqlararo yugurish tezligining o'sish sur'ati yoki farqi 1,1 sek.ni tashkil etayapti. Xulosa 1. Yosh basketbolchilar mashg'ulotlarini kuzatish va ularda qoʻllanilayotgan mashiqlar mazmunini tahlil qilish natijasida shu narsa aniqlandil, bugungi basketbolda muhim rolo'ynaydigan to'psiz yugurish, to'pni urib to'g'ri va keskin o'zgaruvchan yo'nalishlarda yugurish ko'nikmalariga, xususan ularning tezligi va nikasiga o'rgatish masalalariga jiddiy e'tibor qaratilmas ukau. Jumladan, ushb ko'nikmalarni shakllantiruvchi mashqlar 1-2 martadin 5-7 martagacha taqrorlansada, ularning tezligi va texnikasiga integral tartibda o'rgatishga ustivorlik berilmas ekan. 2. To'pni boshqarib harakatlanish (yugurish) turlari shu jumladan ulaming tezligi va texnika vaqti-vaqti bilan nazorat testlar yordamida baholanmalig ma'lum bo'ldi. 3. Aniqlandiki, basketbol bilan 1 va 3 yil davomida shug'ullangan bolalarda to'psiz va to'pni urib turli yo'nalishlarda yugurish tezligi va tilasi juda suat shakllangan ekan. Boshqacha qilib aytganda 3 yil davom etgan o'quv mashg'ulotlari 10'psiz va to'pni urib yugurish tezligini ham, texnikanini ham jadal o'shaniga ta'sir etaolmaganligi kuzatildi. 4. Joriy tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, basketbolchilango us to plz va to'pni urib yugurish testleri murakkablashgan sari tezlik ham "tesnika ham suy gmligi qayd etild". Uslibu hola tekshiriluvchi bolalar 3 yil davomida shug'ul Janganligiga qaramasdan tezlikni jadal shakllanmaganligi va texnikasi yaxshi o'zlash- tailmaganligini tasdiqlab berdi. Tezlik va texnikaning eng ust ko'rsatgichlari 2x14 ga to'pni urib beglilararo yugurish testi bo'yicha kuzatildi. 5. Zamonaviy basketbol talablaridan kelib chiqqan holda ta'kidlash mumkinki, to'psiz yoki to'pni boshqarib keskin o'manuvchan yo'nalishlar bo'ylab buralarinish (yugurish) tezligi qanchalik shiddatli bo'lmasin, uning texnikati yuksak bo'lmag lozim. Chunki yuksak shakllangan yugurish (to'p bilan) texnikoul maksimal real ni taminlashi mumkin. Binobarin, to'psiz va to'pni urib keskin o'sganchan yo'n Tishlar bo'ylab harakatlanish tezligi va texnikami erta yoshlikdan boshlab parallel- shakllantirilishi muhim amaliy ahamiyat kasb etadi. Amaliy tavsiyalar 1. Mutaxassis-olimlar fikr-mulohazalariga asosan shu narsa tasdiqlandiki, sport amaliyotiga xos teknik-taktik harakatlaming samarali shakllanishi nafaqat pro-porsional nisbatda rivojlangan jismoniy sifatlarga bog'liq ekan, balki qo'llaniladigan mashqlarning shung'ullanuvchilar yoshi, Jinsi va individual imkoniyatlarga mosligi bilan ham belgilanar ekan. 2. O'rta maktab sport to'garaklarida olib borilayotgan mashg'ulotlari vizual kuzatish va mavzu doirasida ko'tarilgan joriy tadqiqotlar shundan darak beradiki, yosh basketbolchilarda bugungi basketbolda muhim ahamiyatiga loyiq bo'lgan to'psiz va to'pni boshqarib turli yo'nalishlar bo'ylab harakatlanish tezkorligi va uni ijro etish texnikasi jiddiy e'tibor qaratilmas ekan. 3. Aniqlandiki, buikerbol bilan 1 yil shug'ullangan va 3-yil shug'ullangan bolalarda ham to'psiz hamda to'pol urib turli yo'nalish bo'ylab harakatlanish tezligi va texnikani juda sust rivojlangan olim Qo'llanilgan test mashqlarining mazmuni murakkablashgan sari ularni bajarish tezligi hain, texnikasi ham zaiflashib borganligi kuzatildi. Demak, mashg'ulotlarda goh xujumda, goh ximoyada hal qiluvchi ahamiyatga loyiq bo'lgan to'psiz va to'pni boshqarib harakatanish ko'nikmalarini maqsadli tartibida saqqal toptirishga mos mashqlar yerli qo'llanmaydi deb ta'kidlash mumkin. 4. 6 oylik tajriba davomida an'anaviy mazmunli mashg'ulotlar bilan shug'ullanish davom ettirib borgan NGda to’psiz va to'pni urib turli yo'nalishlarda harakatlanish ko'rsatgichlari (harakat tezligi va texnikasi) tajriba yakuniga kelib deyarli o'zgaradi yoki ijobiy tomonga o'zgarish farqi minimal miqdorlar bilan qayd etildi. 5 Pedagogik tajriba davomida o'z mashg'ulotlarida biz tomonimizdan taklif etilgan mashqlar majmuidan muntazam foydalanib kelgan TG da o'rganilayotgan harkatlar tezligi ham, ulaning texnikasi ham jadal sur'atlar bilan o'sganligi aniqlandi. Binobarin, Ishlab chiqilgan mashqlar majmuasi nafaqat harakat tezligi va uning texnikasini samarali shakllantirish salohiyatiga ega ekan, balki ushbu mashqlar harakatni o'ng va chap qo'ida ijro etish imkoniyatlarini kengayishiga ham ta'sir etar ekan. 6. Qo'llanilgan test mashqlari va ishlab chiqilgan mashqlar majmuasi o'ta foydali pedagogik vosita sifatida basketbolchilar tayyorlash amaliyotiga tadbiq tilishi muhim ahamiyatga loyiqdir. Asosiy va qoʻshimcha oʻquv adabiyotlar hamda axborot manbaalari Qoʻshimcha adabiyotlar Oʻzbekiston Respublikasining “Jismonuy tarbiya va sport toʻgʻrisida”gi Qonuni 2015 yil 4-sentyabr (OʻRQ-394 son). Oʻzbekiston Respublikasining Prezidentining “Sport-ta’lim muassasalari faoliyatini 2025-yilgacha rivojlantirish dasturi to’g’risida”gi Qarori 2021 yil 11-noyabr (PQ-5280 son). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni: O‘zbekiston Bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tuzish to‘g‘risida // Ma’rifat gazetasi, 26 oktyabr, 2002 y. Zuev E.I. Volshebnaya sila rastyajki. - M.: Sovetskiy sport, 1991. - 64 s. Kerimov F.A. Sport soxasidagi ilmiy tadqiqotlar. – T.: Zar qalam, 2004. – 334 b. Kerimov F.A., Umarov M.N. Sportda prognozlashtirish va modellashtirish. – T.: O‘zDJTI, 2005. - 279 b. Lyax V.I. Koordinatsionnыe sposobnosti shkolnikov // Teoriya i praktika fizicheskoy kulturы. – M., 2000. - №1. – S. 24. Matveev L.P. Obщaya teoriya sporta. Uchebnik - M.: 1997. -387 s. Menxin YU.V. Fizicheskoe vospitanie: teoriya, metodika, praktika: Ucheb. posobie dlya stud. vuzov fiz. kulturы. – M.: Sportakadem Press, 2003. – 322 s. Salamov R.S. Sport mashg‘ulotlarini nazariy asoslari. –Toshkent: O‘zDJTI, 2005. – 238 s. Asosiy adabiyotlar Pulatov A.A., Ganiyeva F.V., Miradilov B.M., Xusanova D.T., Pulatov F.A. – Basketbol nazariyasi va uslubiyati. – Darslik. – Toshkent-2017 Miradilov B.M., Karimov B.Z., Umbetova M.A. Sport pedagogic mahoratini oshirish (Basketbol) - Toshkent-2018 Ayrapetyants LR.. Pulatov A.A. Voleybol mumiyani va uslubiyati Oliy o'quv yurtlari uchun darslik, T Fan va texnologiya 2012-208 b Анохин П.К. Узловые вопросы теорен фузосомалын систем. М.: Наука, 1980-200 c Беляев А.В. Обучение технике игры в волейбол и совершенствование Методическое пособие. М.: Олимпия Человек 2008:54Salomova R.S. «Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati» T.: 2014. Верхошанский Ю.В. Основы специальной онисской спортсменов. М. 1988 330с. Волков Л.П. Теория и методика детского ношеского спорії - Shee Олимпийская литература, 2002.- 294 c Годик М.А. Физическая подготовка футболистов М. Toppa-Сорт. Omмmus pecc, 2006,-272 e Леньшина M.B. Программирование нагрузки скорости-силовой направленности микроструктуре спортивной тренировки баскетболистов 13-14 лет. Днес ... канд. пед. ук М.: 1999.- 238 г. Internet saytlari 19. www.gov.uz – Oʻzbekiston Respublikasi hukumat portali. 20. www.lex.uz – Oʻzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi. 21. http://www.Ziyonet.uz. O‘zbekiston Respublikasi axborot ta‘lim tarmog‘i. 22. Sport.uz. O‘zbekiston Respublikasi sport axborot ma’lumotlari bazasi. Download 0.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|