Hayot faoliyati xavfsizligi faniga kirish reja
Download 481.31 Kb. Pdf ko'rish
|
1-Hayot faoliyati xavfsizligining nazariy asoslari .Hayot faoliyati xavfsizligi” faniga kirish..
|
Xavfsizlik - himoyalanayotgan ob‟ektning holati bo„lib, bunda unga modda,
energiya va axborot oqimlarining ta‟siri eng katta joiz qiymatdan ortib ketmaydi. Xavfsizlik xolatini amalga oshirish haqida gapirganda himoya ob‟ektini va unga ta‟sir etayotgan xavflar majmuasini yaxlit qarab chiqish kerak. Hozirgi kunlarda quyidagi xavfsizlik tizimlari mavjud: 3 jadval Xavf turi Himoya ob‟ekti Xavfsizlik tizimi Odamning faoliyat muhitidagi xavflar odam Xavfsizlik (mehnat muhofazasi) Faoliyat va dam olish, shahar va turarjoy xavflari, texnosfera xavflari Odam Odamning hayotiy faoliyat xavfsizli Texnosfera xavflari Tabiiy muhit Tabiiy muhitni saqlash Tashqi va ichki umumdavlat xavflari Jamiyat, millat Davlat xavfsizligi tizimi, milliy xavfsizlik Biosfera va texnosferaning favqulodda xavflari, jumladan Odam Tabiiy muhit Favqulodda vaziyatlardan himoyalash, yong„in va yong„inlar , ionlovchi ta‟sirlar Moddiy resurslar radiatsiya himoyasi Nazorat qilinmaydigan va boshqarilmaydigan umuminsoniy faoliyat (aholining o„sishi, yangi qirg„in qurollari, iqlimning isishi va sh.k.)ning xavflari Odamzod Biosfera Texnosfera Global xavfsizlik Koinot xavflari Odamzod, yer sayyorasi Koinot xavfsizlik Yuqoridagilardan kelib chiqadiki, hozirgi kunlarda amal qilayotgan xavfsizlik tizimlari (himoya ob‟ektlari bo„yicha) quyidagi turlarga bo„linadi: -odamning faoliyati jarayonida shaxsiy va kollektiv xavfsizlik tizimi; -tabiiy muhitni (biosferani) saqlash tizimi; -davlat xavfsizligi tizimi; -global xavfsizlik tizimi. Odamning xavfsizligini ta‟minlash tizimi ustivor kuchga ega. Ilmiy-texnikaviy inqilob davrida ishlab chiqarishning taraqqiyoti jaroxatlovchi va zararli omillar (ishlab chiqarish muhitida)ning ko„payishi bilan birga kechdi va hozir ham shunday bo„layapti. Masalan, ichki yonuv dvigatelining ixtiro qilinishi ko„plab tashuv muammolarini hal qildi, lekin, bir vaqtning o„zida yo„llarda jarohatlanishni ko„paytirdi, odam va tabiiy muhitni avtomobillarning zaharli chiqindilaridan himoyalash muammolarini tug„dirdi (chiqindi gazlar, moylar, shinalarning yeyilish mahsulotlari va h.k.). Jadal sur‟atlar bilan rivojlanayotgan texnosferada odam, o„z faoliyati sermaxsul va qulay, shaxsiy xavfsiz bo„lishiga intilishi “Odam hayotiy faoliyatining xavfsizligi” tizimida hal qilinishi lozim masalalar sonini ko„paytirib yuboradi. Akademik N.N.Moiseevning fikricha “odamzod o„z mavjudligining shunday yangi erasiga kirib keldiki, bunda o„z qo„li bilan ishlab chiqargan va yashash muhitiga ta‟sir etadigan vositalarning quvvati sayyora tabiatining ulkan kuchlari bilan tenglashib qoladi. Bu- na faqat g„urur, balki o„zining oqibatlari bilan xavflidir, oqibat yer yuzidagi tsivilizatsiyani,hatto barcha tirik mavjudotning qirilib ketishigacha borishi mumkin”. Texnosferada odamning hayotiy faoliyati xavfsizligini ta‟minlash hamma vaqt tabiiy muhitni saqlash masalalari bilan bog„liq. Yashash muhitiga antropogen salbiy ta‟sirlarning ko„payishi doimo bevosita ta‟sir (masalan: Atmosferada zaharli aralashmalar miqdorining o„sishi) bilan cheklanib qolmaydi. Ma‟lum sharoitlarda ikkilamchi salbiy ta‟sirlar yuzaga kelishi mumkin. Bularga kislotali yomg„irlar, “issiqxona effekti”, atmosferaning ozan qatlami yemirilishi, hayvonot va baliqlar organizmida, oziq-ovqat mahsulotlarida zaharli va kantserogen moddalarning to„planishi va boshqalar. Bu masalalar yuqori pog„onalarda: texnosfera, hududiy, biosfera, global miqyoslarda hal qilinadi. Texnosferadagi xavflar uzlyuksiz ko„payib borayapti, ulardan himoyalanish usul va vositalari esa kechikib ishlab chiqilayapti va takomillashayapti. Xavfsizlik muammosining dolzarbligi hamma vaqt salbiy omillarning ta‟siri natijalari: qurbonlar soni, biosfera komponetlari sifatining yo„qolishi, moddiy zararlar bilan o„lchab qilinadi. Shu asosda ta‟riflangan himoya tadbirlari o„z vaqtida bo„lmay qoladi, kamlik qiladi va samara bermaydi. Bunga yorqin misol qilib, 70-yillarda, chamasi o„ttiz yil kechikish bilan boshlangan ekologik shov-shuvni ko„rsatish mumkin; u hali hanuz ba‟zi mamlakatlarda yetarlicha kuchga kirgani yo„q. “Odamning hayotiy faoliyat xavfsizligi” tizimida maqsad va masalalarni ilmiy asosda amalga oshirish kerak. Hayotiy faoliyati xavfsizligi haqidagi fan odamning yashash muhitidagi xavflarni tadqiq etadi, odamni ulardan himoyalash usullari va tizimlarini ishlab chiqadi. Zamonaviy tushunchada esa, kundalik hayot sharoitlarida ham, texnikaviy va tabiiy favqulodda vaziyatlarda ham yuzaga keladigan ishlab chiqarish , ro„zg„or va shahar muhiti xavflarini o„rganadi. Download 481.31 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|