Ha'z qq tili. Leksikologiya

usharg`a qanatı bolmaw-asıg`ıw, ko`z salıw-qaraw, jag`asın uslaw-tan`lanıw 
ha`m t.b. 
Kelinshek so`ylep-so`ylep boldı da, ılashıqtan maydang`a shıg`ıp, tag`ı 
do`geregine qaraydı, ag`ashtın` basına shıg`ıp, a`tirapqa ko`z saladı (D.Da`ribaev). 

---

8) A`debiy tildin` so`zleri menen dialektlik (govorlıq) so`zler de sinonim 
boladı. Mısalı: la`gen-shılapshın, siyrek-shashaw, malaqay-u`shqulaq-qulaqshın 
ha`m t.b. 
III 
Ha`zirgi qaraqalpaq tilinde sinonimler forma jag`ınan mınaday tu`rlerge 
bo`linedi: 
1) Tek g`ana tu`bir so`zlerden jasalg`an sinonimler: Ku`sh-quwat-g`ayrat; 
pikir-oy, qashıq-jıraq ha`m t.b. Mısalı: Al endi Abdulla bul so`zlerdi esitkennen 
keyin ekinshi oyg`a keledi (Qaraqalpaq xalıq ertekleri). Bekimbet bir neshe 
minutqa deyin u`ndemey otırdı da, sonnan keyin o`zine kelip, ko`pshilikke o`z 
pikiri tuwralı ayttı (O`.Ayjanov). 
2) Tu`bir so`z ha`m ha`r qıylı affiksli so`zlerden bolg`an sinonimler: 
a) Men o`mirdi, tirishilikti dım jaqsı ko`remen (D.Da`ribaev). 
b) O`zi ju`da` tilli, ko`rkem, shıraylı, sulıw, o`tkir hayal bolg`an 
(Qaraqalpaq xalıq ertekleri). 
3) Tu`rli formadag`ı ha`m ha`r qıylı quramlı so`zler: Aradan ko`p ku`nler 
o`tti (Qaraqalpaq xalıq ertekleri). Ku`n a`dewir waqıt bolıp qalg`anda mashina da 
ju`rdi (N.Da`wqaraev). Biraz jerlerdi ju`rgennen keyin azmazlap tan` atıp, jer 
jaqtıra basladı (Qaraqalpaq xalıq ertekleri). Talay jıllar mal abg`ıp, pishen org`an 
aq qayırlar Palmannın` ko`zine ottay basılda (N.Da`wqaraev). Otırıs birtalay 
uzaqqa sozıldı (N.Da`wqaraev). 
Patsha jıynadı xalıqtı, 
Saldı ha`m nobay salıqtı 
(Berdaq). 
Onda mol ta`jiriybe bar (O`.Ayjanov). Ku`nge qarasam, kenapattay waqıt 
bolıp qalg`an eken (N.Da`wqaraev). 
Bul mısallardag`ı sinonim co`zlerdin` birewleri tu`bir, ekinshileri do`rendi, 
u`shinshileri birikken so`zler. 
4) Ayırım jup so`zlerdin` komponentleri de o`z-ara sinonim bolıp keledi. 
Mısalı: izzet-hu`rmet, qayg`ı-qapa, azap-aqıret, aman-saw, ku`n-quwat, tu`r-tu`s,