“ХХI АСРДА ИЛМ-ФАН ТАРАҚҚИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ ВА УЛАРДА ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ
ТУТГАН ЎРНИ” МАВЗУСИДАГИ РЕСПУБЛИКА ИЛМИЙ-ONLINE КОНФЕРЕНЦИЯСИ МАТЕРИАЛЛАРИ
163
Shirin soʻzim til orqali sezish mumkin boʻlgan shirin, achchiq ma’za-ta’mni bildiruvchi
sifatni qoʻllash orqali kesatiq, achchigʻlanish ma’nolari ham ifodalangan. Laychasinida metonimiya
usulida ma’no koʻchgan
Asadbek ikkilanib oʻtirmay kirdi. Mehmonxona yigʻishtirilmagan edi. Qamara Asadbekning
kirishi mumkinligini tasavvur ham qilmagani uchun shoshib, dovdirab qoldi. — Kennoyi, siz
bezovta boʻlmang. Men hozir ketaman, — dedi Asadbek urinib qolgan divanga oʻtirib. U kira solib
divanning oyogʻi oʻrniga gazetaga oʻralgan gʻisht qoʻyilganini koʻrgan edi, shu sababli ehtiyot
boʻlib choʻkdi.(T.Malik)
Divanning oyogʻi bu yerda vazifadoshlik usulida ma’no koʻchgan. Oyoq insonni tik turushi
uchun hizmat qiluvchi tana a’zosi hisoblanadi. Divanning oyogʻi ham uni ushlab turish uchun
hizmat qiladi.
Sinekdoxa-butun orqali qism yoki qism orqali butunni ifodalash usulidir. Masalan: U
Anvarning ishxonasidagi gapsoʻzlarni, xalq otasining nayranglarini bilmaydi. «Oʻgʻlim tirnoqqa
zor boʻlgani uchun siqilib kasalga chalingan», deb oʻylaydi. Institutdagi ahvolni Habib ham aniq
bilmaydi, ammo oʻzicha taxmin qiladi. Mana endi oʻgʻlining «tuzalib kelganidan» xursand ona ikki
qanotida ikki oʻgʻli bilan hovlini kesib oʻtib, mehmonxonaga boryapti.(T.Malik)
Tirnoqqa zor farzand tanasining bir qismi tirnogʻi orqali butun bir farzand ma’nosini
ifodalash uchun sinekdoxa usulidan foydalanilgan.
Koʻchimlarni qoʻllash orqali yozuvchi asar qahramonlarining harekterini, vaziyatini,
mansabini, ularning ichki olamida yuz berayotgan oʻzgarishlarni, atrofga qay nazar
bilan qarayotganlaini ochib berishga erishgan.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Ma’rufjon Yoʻldoshev “Badiiy matnning lingvistik tahlili” qoʻllanma. Toshkent-
2007.
2.tohir Malik “Shaytanat”(1-kitob) Toshkent Toshkent “Ilmiy”2018
Do'stlaringiz bilan baham: |
