Hisobni boshqarish-2 Moliyaviy va boshqaruv hisobining o’zaro bog’liqligi Hisob haqida tushuncha

5.Javobgarlik markazlarining turlari
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda javobgarlik markazlari bo‘yicha boshqaruv hisobini tashkil etishda ushbu markazlarning turlari mohiyatiga alohida e’tibor qaratish zarur. Korxonada boiinmalar bo‘yicha boshqaruv hisobini samarali tashkil etish uchun ularni quyidagi belgilarga muvofiq tasniflash lozim: — vakolatlar va javobgarlik hajmiga ko‘ra; — markaz bajaradigan funksiyalar bo‘vicha. Vakolatlar va javobgarlik hajmidan kelib chiqqan holda javob­ garlik markazlarini xarajatlar, sotish,foyda va investitsiyalar markaz- lariga bo‘lish maqsadga muvofiqdir. Xarajatlar markazi — bu faqat xarajatlarning inaqsadli sarfla- nishiga rnas’ul bofigan korxonaning bolinmasidir (ishlab chiqarish sexi, konstruktorlik byurosi va h.k.). Korxonani bunday markaz doirasida boshqarish maqsadida ishlab chiqarish xarajatlarini rejalashtirish, me’yorlashtirish va hisobini tashkil etish amalga oshiriladi (2.1-chizma). Quyida keltirilgan chizma xarajatlarni alohida bofiinmalar ichida rejalashtirish imkonini beradi. Unga asoslanib, korxonada xarajatlar hisobini oqilona tashkil etish mumkin.
lgan moslashuvchan budjetlar yordamida amalga oshiriladi. Sotish markazi javobgarlik markazining bir turi hisoblanib, bn bo'linmada rahbar faqat tushumga javob beradi. Shu sababli, unda sotishdan olinadigan tushum va uni belgilovchi ko‘rsatkichlar: sotish hajmi va baho asosiy nazorat qilinadigan ko‘rsatkichlar hisoblanadi.
Foyda markazi ~ bu boMinma rahbari xarajatlar va foyda uchun javob beradigan markazdir. Bunday markazlarda xarajat va daromadlar — ishlab chiqarilgan mahsulotning puldagi ifodasi bo'lib, foyda esa ular o‘rtasidagi farq hisoblanadi. Foyda markazi menejeri sotish hajmi va bahoni, shuningdek, xarajatlarni nazorat qiladi
Investitsiyalar markazi — bu rahbar nafaqat daromadlar va xarajatlarga, balki kapital quyilmalarga ajratilgan mablagharga ham javob beradigan bo‘linmadir.
Javobgarlikning asosiy markazlari bevosita mahsulot ishlab chiqarish, ishlar bajarish va xizmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanadi. Ulaming xarajatlari bevosita mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxiga kiritiladi. Asosiy ishlab chiqarish brigadalari, sexlari va sotish bo‘limini ana shunday markazlarga kiritish mumkin
Javobgarlikning yordamchi markazlari javobgarlikning asosiy markazlariga ko‘maklashish uchun tashkil etiladi. Bu markazlarning xarajatlari avval javobgarlikning asosiy markazlari bo‘yicha taqsimlanadi, keyin esa asosiy markazlarning umumiy xarajatlari mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxi tarkibiga kiritiladi. Ma’muriy- xo‘jalik, texnik nazorat bo‘limlari, ta’mirlash sexi, asbob-uskunalar ustaxonasi va boshqalarni shunday markazlar jumlasiga kiritish mumkin.
6.Mehnat xarajatlarini hisobga olish
7.Material xarajatlar hisobi
8.Kalkulatsiya birligi