Хоразм маъмун академияси ахборотномаси

Keywords: soil fertility, degradation, groundwater, drought, climate, temperature, erosion. 
 
Kirish: Mamlakatda yerlar degradatsiyasiga qarshi kurashish va uning salbiy oqibatlarini 
yumshatish, hududlarda cho‘llanish va qurg‘oqchilikning oldini olish, bioxilmaxillikni asrab qolish, 
tuproq unumdorligini saqlash va oshirish, degradatsiyaga uchragan yerlarni qayta tiklash, ushbu 
yo‘nalishdagi ilg‘or ilmiy ishlanmalar va innovatsiyalardan keng foydalanish asosida, mintaqalarni 
barqaror rivojlantirishga erishish maqsadida, yerlar degradatsiyasiga qarshi kurashishning samarali 

---

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI –6-1/2023___________ 
123
tizimini yaratish chora-tadbirlari to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 10.06.2022 
sanasidagi PQ-277-son qarori imzolandi.[1] 
Birlashgan millatlar tashkiloti oziq-ovqat va qishloq xo’jaligi ma’lumotlariga ko’ra, yer yuzida 
degradatsiya jarayonlari shu yo’sinda davom etsa, 2050-yilga kelib turpoq degradatsiyasi qishloq 
xo’jalik yerlarining 90%- ini tashkil etishi mumkin. Hozirgi vaqtda dunyo bo’yicha degradatsiya 
natijasida yillik zarar qarib 490 milliard dollorni tashkil etmoqda. Ko’pgina hududlarda 2,6 milliard 
inson tuproqlarning degradatsiyaga uchrashi oqibatida zarar va aziyat chekmoqda. Degradatsiya 
natijasida yaylovlarning taxminan 73%, lalmi yerlarning esa 47% degradatsiyaga uchragan. [2,3].
Sho’rlanish darajasiga ko’ra biz o’rgangan hudud kuchsiz sho’rlangan hisoblanadi. Unga
ko’ra tuproq muhit ko’rsatkichlarini o’zgartiradigan ishqoriy darajasiga ko’ra tuproqning 0-
30sm yuqori haydov qatlamida 0.038%ni tashkil qilgan bo’lsa, bu ko’rsatkich Cl
-
anionida
0.069%ni, SO
4
anionida 0.069% ni tashkil qiladi, ushbu qatlamda kationlar miqdori bo’yicha
Ca
2+
ning miqdori 0.018% ni Mg
2+
ning miqdori 0.010% ni tashkil qiladi. Na
+
kationi va K
+
kationining birgalikdagi ulushi umum qabul qilingan metod asosida hisoblanganda 0.020%
ni tashkil qilidi. Suvda eruvchi tuzlarning umumiy miqdori ya’ni quruq qoldiqning miqdori
ushbu qatlamda 0.178% ni tashkil qiladi. (1-jadvalda).