Hozirgi kunda kimyo sanoati misli ko‘rilmagan darajada rivojlanib bormoqda

II-BOB. TADQIQOD OBYEKTI VA USULLARI
Malakaviy bitiruv ishida xomashyolar va sintez qilingan moddalarning fizik-kimyoviy xossalari, bentonit, kaolin, silikagel, seolit, mis, nikel, vismut, kobalt birikmalari va boshqalar asosida geterogen katalizatorlar tayyorlash, reaksiya o‘tkazish usullari, olingan moddalarni ajratish usullari to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan


2.1. Tadqiqot materiallari
Atsetilen - rangsiz, hidsiz gaz modda. Mr(C₂H₂)=26,04g/mol; tuzilish formulasi C₂H₂; T_(suyuq)=-80,8⁰C; T_(qayn)=-83,6⁰C; d₄²⁰ =1,0896 g/l (20⁰C; 101 kPa);
Butanon (metiletilketon). Mr(C₄H₈O)=72g/mol; tuzilish formulasi CH₃-CH₂-CO-CH₃; T_(suyuq)= -86,4⁰C; T_(qayn)=79,6⁰C; d₄²⁰=0,8054g/l (20⁰C; 101 kPa);
Kaolin. Kimyoviy formulasi: Al₂O₃•2SiO₂•2H₂O; zichligi d₄²⁰=2,5-2,8 g/sm³. Minerallarning tarkibi: Kaolinit-97%, SiO₂-46%, Al₂O₃-37%, Fe₂O₃-0,79%, Ti₂O-0,37%;
Bentonit. Kimyoviy formulasi: 2Al₂O₃•3SiO₂•2H₂O; tarkibi: SiO₂-58,25%, Al₂O₃-14,27%, Fe₂O₃-4,37%, FeO-0,5%, Ti₂O-0,36%, CaO-2,07%, MgO -3,62%, P₂O₅-0,18%, S-0,14%, K₂O-1,2%, Na₂O-2,25%;
Silikagel. Qattiq sorbent. (nSiO₂•mH₂O);
Seolit. Qattiq sorbent (Na₂O•(Al₂O₃•3SiO₂)•10H₂O);
Vismut nitrat. Mr(Bi(NO₃)₃)=395g/mol; T_(suyuq)=92,4⁰C;
Nikel nitrat. Mr(Ni(NO₃)₂)=183g/mol; T_(suyuq)=56,7⁰C;
Mis(II) nitrat. Mr(Cu(NO₃)₂)=250g/mol; T_(suyuq)=83,3⁰C;
Kobalt nitrat. Mr(Co(NO₃)₂)=183g/mol; T_(suyuq)=60,2⁰C;
Nitrat kislota. Mr(HNO₃)=63,01g/mol; T_(qayn)=83⁰C; d₄²⁰=1,513g/sm³
Ammoniy gidroksid. Mr(NH₄OH)=35,04g/mol; T_(qayn)=24,7⁰C; d₄²⁰=0,088 g/sm³
Sirka kislota. Mr(C₂H₄O₂)=60g/mol; T_(qayn)=118,1⁰C; d₄²⁰ =1,0492g/sm³

2.2. Katalizatorlar tayyorlash
Malakaviy bitiruv ishida kaolin, bentonit, silikagel va seolit o‘zaklari asosida 4-6mm (d=2mm) o‘lchamdagi katalizatorlar qo‘llanildi. Peptizatorlar sifatida HNO₃-NH₄OH-metilsellyuloza, HNO₃-NH₄OH-CH₃COOH va HNO₃-NH₄OH-poliakrilat tuzlaridan foydalanildi. Geterogen katalitik usulda atsetilen spirtlari sintezi jarayonida asosan tarkibida mis, vismut, nikel, kobalt oksidlari saqlagan turli xil katalizatorlardan keng foydalaniladi [31-33]. Atsetilen spirtlari sintezi uchun katalizatorlarni tayyorlash asosan 2 xil: quruq reagentlar (mis, vismut, nikel, kobaltning nitratli, atsetatli tuzlari) va o‘zakni aralashtirib tayyorlash hamda tayyorlangan o‘zakka faol moddalarni shimdirish usulida amalga oshiriladi. O‘zakka faol moddalarni shimdirish asosan ularning nitratli yoki atsetatli tuzlarining nitrat kislotasidagi eritmalari bilan amalga oshiriladi.
Quruq reagentlar va o‘zakni aralashtirib katalizatorlar tayyorlash
Quruq reagentlar va o‘zakni aralashtirib katalizatorlarini tayyorlashda o‘zak sifatida kaolin, bentonit, silikagel va seolitdan foydalanildi. Mahalliy xomashyolar hisoblangan kaolin va bentonit ishlatilganda katalizatorning narxi yuqori bo‘lmasligi ta’minlanadi. Katalizator tayyorlashda kaolinning AKF-78 markasidan va bentonitdan foydalanildi.