Hozirgi o'zbek adabiy tili

D issim ila tsiy a . O g 'z a k i n u tq d a to v u sh lar d o im o b ir —b irig a 
o 'x s h a y b e rm a sd a n , b a ’zan u n in g ak si b o 'lad i. 
Ayrim p a y td a
talaffu zd a ik k i o 'x sh a sh to v u sh b ir jo y d a yoki b ir s o 'z d a k e lg a n
59

---

v a q td a u la rd a n biri n o o 'x s h a s h to v u sh g a a y la n ib h a m q o lad i. B u n d ay
h o d isa d issim ilatsiy a k a b i p ro g re ssiv va re g re s s iv b o 'la d i.
K ey in g i 
to v u sh
n o o 'x s h a s h
to v u sh g a
ay lan sa, 
p ro g ressiv
d issim ilatsiy a y u z berad i: zarar —zaral, z a ru r —zaril, b iro rta —b iro n ta, 
m u y a ssa r — m u y astar, k issa —k ista kabi.
O ld in g i to v u sh o ’zgarsa, re g re ssiv d issim ila tsiy a y u z beradi: 
k o rid o r — kalidor, ittifoq — in tifo q kabi.
D issim ilatsiya h o d isa si o d a td a ju d a
k a m u c h ra y d i. 
H a tto
a ssim ilatsiy an in g re g re ssiv tu rig a n is b a ta n h a m a n c h a k a m q o 'lla n a d i. 
C h u n k i 
d issim ilatsiy a 
h o d isa si 
n u tq d a , 
o d a td a , 
o 'x s h a s h lik d a n
n o o 'x sh a sh lik k a , 
ix c h a m lik d a n
q u la y siz lik k a
q a ra tilg a n
h a ra k a t 
b o 'lib , ta v to lo g iy a d a n q u tu lis h g a x izm at qiladi.
M etateza. O g 'z a k i n u tq d a b a 'z a n y o n m a —y o n k e lg a n u n d o sh
to v u sh la rn in g o 'r n i a lm a sh ish i m u m k in . N u tq d a g i b u n d a y ja ra y o n
m e ta te z a d ey ilad i: r —y: d a ry o —d ay ro : m —g ‘: y o m g 'ir — y o g 'm ir, b — 
r: te b ra tm o q —te rb a tm o q : m —1: y a m la m o q — y alm am o q : h —v: ah v o l — 
avhol: p —r: tu p ro q — tu rp o q , r —g: o 'rg a n m o q —o 'g ra n m o q : g ' —r: 
to 'g 'r a m o q —to 'rg 'a m o q , n —m: a y la n m o q — a y n a lm o q v a b o sh q alar.