Hozirgi o'zbek adabiy tili

^
CT? 'fr)
-Л *4 -
-
^ T t
» §
~ J r _ _ . v j j f - i '
• V , # - !
ч
\ - . _ § _ —" W # - ^
- л
1ексич#с*ел системв ке мервриш ее зясменто»
80

---

k ish ilar h a y o tig a , am al q ila y o tg a n d av rg a m u nosabati ochiladi. 
M asalan, Sobiq s h o 'ro tu zu m i d a v rid a sav d o g a r s o ’zida salbiy o tte n k a
b o 'lg a n b o 'lsa , b u g u n g i k u n d a ijo b iy b o 'y o q li so 'z sifatida k en g
iste'm ollidir.
L ek sik o lo g iy an in g um um iy, xususiy, tarixiy, qiyosiy, nazariy, 
am aliy le k sik o lo g iy a kab i tu rla ri ajratilad i.
U m u m iy le k sik o lo g iy a le k sik a n in g qurilish, am al qilish va 
ta ra q q iy
e tish in in g
u m u m iy
q o n u n iy a tla rin i 
ochsa, 
x u su siy
le k sik o lo g iy a m a 'lu m b ir tilning lu g 'a t ta rk ib in i o 'rg an ad i.
T arixiy lek sik o lo g iy a s o 'z la rn in g tarixiy sh ak liy va m a'noviy 
h o latin i, u la rn in g ta ra q q iy o tin i tek sh irad i.
Q iy o siy
le k sik o lo g iy a
q a rin d o sh
va 
q a rin d o sh
b o 'lm a g a n
tillarn in g le k s ik b irlik larin i ta q q o sla sh b ilan sh u g 'u llan a d i. M asalan, 
q alq im o q s o 'z i o 'z b e k tilid a n a rsa la rn in g yuzag a chiqishini ifodalaydi 
v a u n in g tu rk tilid a g i v a ria n ti m a 'n o si («kishining o 'rn id a n turishi» ) 
fa rq la n a d i (Saat k a c h d a k alk iy n rsu n u z ? — Q ac h o n u y q u d a n turasiz?) 
Yoki q a rin d o s h b o 'lm a g a n o 'z b e k v a ru s tillaridagi y abloko (meva) va 
o lm a (m eva va darax t) le k se m a la rin in g liso n iy qiym atlari h ar xildir.
A m aliy 
le k sik o lo g iy a
le k sik o g rafiy a 
(lu g 'atch ilik ), 
tarjim a, 
lingvo — p e d a g o g ik a va n u tq m a d a n iy a tin i o 'z ichiga oladi. U larning 
h a r biri le k sik o lo g ik n azariy an i b o y itad i. M asalan, tarjim a q iyosiy 
le k sik o lo g iy a u c h u n q im m atli m a te ria lla r beradi.
N azariy lek sik o lo g iy a le k s ik a d a liso n iy va n u tq iy jih atlarn i 
farqlab, u la rn in g tizim iy m u n o sa b a tla rin i ta d q iq qiladi.
L ek sik o lo g iy a o 'z o 'rg a n is h p re d m e ti ta d q iq id a u m um lingvistik 
ta d q iq
u su lla ri 
— 
d istrib u tiv
(so 'zn in g
c h eg arasin i 
belgilash, 
m o rfologik stru k tu ra sin i an iq lash ), su b stitu tsiy a (so'zlar m a'noviy 
x u su siy a tla rin i ta h lil etish), k o m p o n e n t tahlil (leksem a va so 'z la r 
m a'n o v iy ta rk ib in i an iq lash ), tra n sfo rm atsio n va sta tistik m eto d larid an
fo ydalanadi.