Hozirgi o'zbek adabiy tili

kitob  
k ito b x o n  
k ito b ch i
Bu b irlik d a n ik k ita si [kitob] va [kitobxon] o n g im iz d a tay y o rd ir. 
[k itob xon ] 
le k se m a si a slid a yasam a, am m o b u g u n g i k u n d a u 
o n g im iz d a sh u h o ld a , y a 'n i y asam a h o ld a m av ju d . A m m o k ito b ch i 
so 'z i q a n d a y d ir g 'a y rio d d iy lik k a eg a. C h u n k i u n u tq iy y a sa m a so 'z
b o 'lib , le k se m a la r sira sig a o 'tm a g a n . K itobchi s o 'z i ham , [ishchi] 
(w orker, rabochiy) s c 'z i h a m aslid a [ot+ c h i= sh u o t a n g la tm ish i b ilan 
sh u g 'u lla n u v c h i s h a x s oti] qo lip i h o silala rid ir. A m m o 
[ishchi] 
le k se m a si b u q o lip d a n u zo q lash ib , u n d a g i o 'z a k v a q o ’sh im ch a 
q o tg a n h o lg a k e lg a n , y a ’ni b u lek sem a h o zir y u z b e ra y o tg a n n u tq iy
ja ra y o n d a y a sa lm a g a n . K itobchi so 'zi e sa m a z k u r q o lip aso sid ag i, 
u n d a n n u tq ja ra y o n id a hosil b o 'lg a n n u tq iy h o silad ir. D em ak , ayrim
y a sa m a s o 'z la r q o lip d a n ch iq ib , d av r o 'tis h i b ila n lek se m a la sh ib , 
ta y y o r h o lg a k e lib q o lad i.
L ek sem a n in g
o n g d a
parad igm atik
v a
sin ta g m a tik  
m u n o sa b a tla r a so sid a y a sh a sh i. L ek sem alar til ja m iy a ti a 'zo la ri 
o n g id a b o s h q a le k s e m a la r b ila n o 'x sh a sh lik q a to rla ri (p arad ig m alar) 
h o sil q ilg a n h o ld a m av ju d b o 'lad i. M asalan , [o'g'il] le k se m a si b ir 
to m o n d a n [ota], [ona], le k sem alari bilan , ik k in c h i to m o n d a n [qiz]
86

---

le k se m a si b ilan p a ra d ig m a la r hosil qilib yashaydi. P arad ig m ad ag i bir 
a 'z o n in g m o h iy ati u n g a p a ra d ig m a d o sh b o sh q a a'z o n in g m o h iy atig a 
q iy o san o lin ad i, u n g a m u n o sa b a td a b o 'lad i. M asalan, [aka] leksem asi