Hozirgi va qadimgi turkli ellar va elatlarning tillari. Asosan


Download 176.49 Kb.
bet13/15
Sana10.01.2023
Hajmi176.49 Kb.
#1087150
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
kurs ishi turk tili

Ragip Hulusi Oʻzden

  • Ibrahim Grantay

  • Ahmet Jevat Emre

  • Mehmet Emin Erişirgil

  • Ihsan Sungu

  • Avni Boshman

  • Falih Rifki Atay

  • Ruşen Eşref Ünaydın

  • Yakup Kadri Karaosmanoğlu

  • Ali Hayder Taner

    Komissiya lotin yozuvini turk tilining fonetik talablariga moslashtirishga mas’ul edi. Komissiya lotin alifbosi eski Usmonli yozuvini yangi shaklga oʻtkazishdan koʻra, soʻzlashuvchi turk tilining haqiqiy tovushlarini aks ettirish uchun ishlab chiqilgan[9].

    Otaturk Qayseri xalqiga yangi turk alifbosini tanishtirmoqda. 1928-yil 20-sentyabr
    Otaturkning oʻzi komissiyada shaxsan ishtirok etgan va oʻzgarishlarni ommaga etkazish uchun „alifbo safarbarligini“ eʼlon qilgan. U mamlakat boʻylab yangi yozuv tizimini tushuntirib, yangi alifboni tez oʻzlashtirishni ragʻbatlantirdi[9]. Til komissiyasi besh yillik oʻtish davrini taklif qildi. Otaturk buni juda uzoq vaqt sifatida qabul qildi va uni uch oyga qisqartirdi[10]. Oʻzgartirish Turkiya Respublikasining 1928-yil 1-noyabrda qabul qilingan 1353- sonli „Turk alifbosini qabul qilish va joriy etish toʻgʻrisida“gi qonuni bilan rasmiylashtirildi[11][12]. 1928-yil 1-dekabrdan boshlab gazetalar, jurnallar, kinofilmlardagi subtitrlar, reklama va lavhalar yangi alifbodagi harflar bilan yozila boshlandi. 1929-yil 1- yanvardan boshlab yangi alifbodan foydalanish barcha ommaviy axborot vositalarida, shuningdek, banklar, siyosiy yoki ijtimoiy tashkilotlarning ichki aloqalarida majburiy boʻldi. 1929-yil 1-yanvardan boshlab kitoblar ham yangi alifboda chop etilishi kerak edi. Aholiga 1929-yilning 1-iyuniga qadar muassasalar bilan muomalada eski alifbodan foydalanishga ruxsat berildi[13].
    Oʻsha paytda Fransiya nazorati ostida boʻlgan va keyinchalik Turkiyaga qoʻshiladigan Aleksandretta Sanjagida (hozirgi Hatay viloyati) mahalliy turkiy gazetalar faqat 1934-yilda lotin alifbosiga oʻtgan[14].

    Download 176.49 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling