I – Бўлим I- боб. Техник эксплуатация қилишни ташкилаштириш


Download 1.06 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/224
Sana23.12.2022
Hajmi1.06 Mb.
#1047619
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   224
Bog'liq
ПТЭ (tehnik eksplutatsiya)

 
144. 
Қопламали градирналарнинг сўрувчи миноралари метал каркасини деталли текшириш 10 йилда 1 
мартадан кам бўлмаган муддатда, темир-бетонли қопламаларни эса – 5 йилда 1 мартадан кам бўлмаган 
муддатда ўтказилиши шарт. 
Модданинг ҳамма кимёвий хусусиятларига эга бўлган энг кичик зарраси молекула деб аталади. 
Молекуланинг мавжудлигини моддаларнинг майдаланиши, эриши, ҳидларнинг тарқалиши, 
суюқликларнинг буғланиши тасдиқлайди. 
Молекулаларнинг ўлчами ва сони. Молекулалар жуда майда, уларнинг бирлик ҳажмдаги сони эса 
улкан. 1 см
3
ҳавода тахминан 10
19
(10 000 000 000 000 000 000) та молекула мавжуд. Ўлчови: Д=V/S 
ҳажм/ёйилиш юзаси. 
Молекулаларнинг ўзлари янада кичикроқ зарралар – атомлардан ташкил топган. Масалан, водород 
молекуласи иккита водород атомидан, сув молекуласи эса иккита водород ва битта кислород атомидан 
ташкил топган. 
Жисм вазиятининг бошқа жисмлсрга нисбатан ўзгариши ҳаракат дейилади. 
Жисм ҳаракатланганда чизган чизиқ шу жисмнинг ҳаракат траекторияси дейилади. 
Ҳаракатланаётган жисмнинг бирор вақт оралиғидаги траектория узунлиги шу вақт оралиғида босиб 
ўтилган йўл дейилади: S=V/t . 
37 


Текис ҳаракатланаётган жисм босиб ўтган йўлни уни босиб ўтиш учун кетган вақтга нисбати текис 
ҳаракат тезлиги дейилади: v=S/t . 
Жисмларнинг ерга ва бошқа жимсларга тортилиш хоссасини характерловчи физик катталик масса деб 
аталади. Жисмнинг массаси ўзгармас катталик. Масса бирлиги қилиб 1кг эталоннинг массаси қабул 
қилинган. 
Модда ҳажм бирлигининг массаси шу модданинг зичлиги деб аталади. 
Зичлик модда массасининг у эгаллаган ҳажмга нисбатига тенг: ρ=m/v кг/м
3
, г/см


Ҳажм  V=m/ρ . 
Жисмларнинг бир-бирига таъсирини характерловчи ва уларнинг ўзаро таъсирининг ўлчови бўла оладиган 
вектор физик катталик куч деб аталади. Кучларни ўлчаш учун динамометрлар қулланилади. Куч бирлиги 
Нуьютондир. 
Жисмларнинг ерга тортилиш кучини оғирлик кучи деб аташ қабул қилинган. 
Сиртга тик йўналишда таъсир кўрсатаётган кучнинг шу сиртнинг юзига нисбати билан ўлчанадиган 
скаляр физик катталикни босим деб аташ қабул қилинган: P=F/S 1Па=1N/1м
2
МПа-кПа дан 1000 марта кичик, кПа-Па дан 1000 марта катта, гПа (гектопаскал Па дан 100 марта 
катта); 1гПа=100 Па, 1кПа=1000 Па, 1МПа=1000 000 Па. 

Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   224




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling