I – bob. Texnik termodinamika asoslari 1-§. Fanning maqsadi, vazifalari va asosiy tushunchalar termodinamika

2- rasm. Karno tsiklini p –v diagrammasi.

2- rasmda Karno tsikli P – v diagrammada tasvirlangan. Bu tsiklda sodir qilinadigan jarayonlarni quyidagi tartibda tushuntiramiz:

Sistemaning boshlang‘ich holati 1 nuqta bilan aniqlanadi va parametrlari P₁, v₁ va T₁ ga teng.
1 – 2 izotermik kengayish.Bunda tsilindrning tubi issiqlik manbai bilan ulangan bo‘ladi. Sistema q₁ issiqlikni oladi va 1 – 2 chiziq bo‘yicha kengayib ish bajaradi. 2 nuqtada sistema issiqlikdan uziladi.
2 – 3 adiabatik kengayish. Gaz tashqi muhit bilan issiqlik almashmasdan 2 – 3 chiziq bo‘yicha kengayadi, porshen siljiydi va gaz o‘zining ichki energiyasi hisobiga ish bajaradi. Bunda harorat va bosim kamayadi. Sistemaning harorati T₂ ga yetganda porshenning harakati 3 – nuqtada to‘xtaydi. Shundan keyin tsilindr sovutgichga q₂ issiqlikni berishi boshlanadi.
3 – 4 izotermik siqilish. Porshen dastlabki holatiga shunchalik sekin qaytadiki, gaz sovitgich haroratida qoladi. Bunda tashqi kuchlar gaz ustida ish bajaradi. Uning hajmi kamayadi, bosimi esa ortadi, harorati o‘zgarmasdan qoladi. Ishchi jismdan q₂ issiqlik olinishi 4 – nuqtada to‘xtaydi.
4 – 1 adiabatik siqilish. Tashqi kuchlar tomonidan gazning siqilishi davom etadi, lekin issiqlik almashinuvi sodir bo‘lmaydi. Gazning hajmi kamayadi, harorati va bosimi ortadi. Harorat isitgichning harorati T₁ ga yetganda siqilish to‘xtaydi.


p
p₁ 1
q₁ T₁ = const


p₂ 2


dq = 0
p₄ dq = 0 4
3
p₃ q₂

T₁ = const
v₁ v₄ v₂ v₃ v