I. A. Karimov o'zining "Tarixiy xotirasiz kelajak yo'q" nomli
Download 0.69 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Nazorat ucbun savollar 1. Davlat va davlatchilik deganda nimani tushunasiz
- Nazorat ucbun savollar
- 4. Davlatchiligimiz tarixi biz uchun nega siyosiy masala sifatida qaralmoqda
- QANG* ttiUvv [li t. - mil. Ill a. lududl. Toshkent vohast, lanubiy QosogMston. ¡»rdaryoning quyi havzasi.
- Baqtriana yoki Baqtriya. Siyociy tarixh mil.avv. VII u. taxh.top; mil^w. VI a. Ahmoniylar davlati tarkibida; mil. aw.
- Yunoo-Baqtriya dovlatining taahkfl topuhi; mil. aw. I-mil. IV a. Kushon davlati taitibida. Aricotoflk yodnrlOdari
- Dovon yerlarining Kushon davlati tarkibiga qo’shib olinishi. Madaniyati: Shorabasht, Uchqoiion; 70 ta obod
- Pokiston va Mo‘g‘iiistondan topilgan. J KUSHON
82 Tayanch iboralar p a v l a t c h i l i k , d a stiab k i d av lat tu z ilm a la ri, d a v la tc h ilik vojlanishdagi bosqichlar, Katta Xorazm, Baqtriya, Spitamen, Grek- Baatriya. Parfiya, Qang‘a, Dovon, Choch, Tohariston, Kushon, T urk
xoqonligi, Somoniylar davlati, Xorazmshohlar davlati, Amir T em ur
davlati, xonliklarga b o 'lin ish , Russ istilosi, general- gubematorlik, mustaqil, demokratik, huquqiy d av lat. Nazorat ucbun savollar 1. Davlat va davlatchilik deganda nimani tushunasiz? 2. O zbek davlatchiligi masalasida Prezident 1. A. Karimov qanday fikr-mulohazalar va muammoli savollami ilgari surgan?
5. Ilk davlatlarimiz haqida nimalarai bilasiz? Boni yodda toting! Turkiston ASSR, Buxoro va Xorazm sho'ro respublikalari o'nju O'zbekiston SSR, Turkmaniston SSR, Tojikiston ASSR (1929-yilgg^ O'zbekiston SSR tarkibida), Qoraqirg'iz (Qirg'iz) viloyati (RSF$n tarkibida) va Qoraqalpoq AO (Qozog'iston ASSR taikibida) tashkil etfl^ 1925-yil 13-fevralda O'zSSR Sho'rolarining Buxoroda ochilggj umumo'zbek quriltoyida "O'zbekiston SSR tuzilgani to'g'risidj deklaratsiya" qabul qilindi. Quriltoyda Respublika hokimiyatinj^ oliy organlari rasmiylashtirildi. O'zbekiston SSR sho'rolari MIKni^ raisi etib "Qo‘shchi uyushmasi" arbobi Yo‘ldosh Oxunboboy» saylandi. Respublika hukumati, jamoat tashkilotlari ham tuzildj O'zbekiston XKS raisi etib F.Xo'jayevni tayinlandi. 0 ‘rta Osiyoda Turkiston o'lkasi va ikki mustaqil davlat o'rnkb yangidan tuziigan respublikalar yana ilgaridek markazga arzon xoq
ashyo yetkazib berishga ixtisoslashtirilgan mustamlakalar bo'lft qolaverdi. Bu davr mustaqil davlatchiligimizning yo‘qotilgan davridij, ch u n k i M arkaziy Osiyo d a v latlari en d i "Q izil imperiya' mustamlakachilik siyosati iskanjasida qolgan edilar. 1917 -y ild an b o sh lab 1991-yilgacha R espublika davlai hokimiyatining butun faoliyati va kadrlar masalasi markazda hal etilgan. O'zbekiston sho* rolar hokimiyati boshqaruvidagi rasmar mustaqil, amalda qaram respublikaga aylantirilgan edi. Ahvol bunday bo'lishi mumkin emas edi. 1990-yillarga kelib "Qiz£ imperiya" halok bo'ldi. 1991-yil 7-dekabrda SSSR tugatilganlif rasman e’lon qilindi. Ammo bundan oldin 0 ‘zbekistonning haqiqb mustaqilligi uchun harakat boshlangan edi. Jumladan, 1989-yil 21 oktabrda o'zbek tilini davlat tili deb e’lon qilgan qonun chiqdi 1990-yil 24-martda O'zbekiston Oliy Kengashi Islom Karimow O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti etib sayladi. 1990-yil 20-iyunda Respublika Oliy Kengashining 12-chaqiriq2- sessiyasida 0 ‘zbekistonning Mustaqillik Dekleratsiyasi e ’lon qilindi Bu dekleratsiya respublika milliy davlat mustaqilligining huquqi) va siyosiy asoslarini yaratish uchun xizmat qildi. 1991-yil 1-sentate O'zbekiston mustaqil davlat sifatida tarix sahnasiga chiqdi. O'zbek milliy davlatchiligining bugungi taraqqiyoti to'g'risid2 alohida mavzuda batafsil suhbatlashamiz.
Tayanch iboralar n a v l a t c h i l i k , d a stlab k i d a v lat tu z ilm a la ri, d a v la tc h ilik
bosqichlar, Katta Xorazm, Baqtriya, Spitamen, Grek- Raatriya, Parfiya, Qang‘a, Dovon, Choch, Tohariston, Kushon, Turk xoqonligi, Somoniylar davlati, Xorazmshohlar davlati, Amir T e m u r davlati, xonliklarga b o 'lin ish , Russ istilosi, general- gubernatorlik, mustaqil, demokratik, huquqiy davlat .
1.
davlatchilik deganda nimani tushunasiz?
fikr-mulohazalar va muammoli savollami ilgari suigan? 3. Qachon o'zbek davlatchiligiga asos solingan?
5. Ilk davlatlarimiz haqida nimalami bilasiz? Bnni yodda toting! Milliy davlatchiligimiz poydevori QAOIMGIXORAZM Mtl.avv.VU a.-mil. IV a. Hudodi: Amudaryoning W * oqimi. Xorazm. Qoraqalpog‘istoa. Maobalardagl nonl: “Avcslo,‘da Xvarizam. Bixtstun yazuvlarida Xvarazmifth. yunon-fini manhalarida Xmasmiya. Slyofty tarixl: mil-aw. VII a. tath.top; miUvv. VI a. Ahmoniylar davlati tarkibida; mil. aw. IV a. Ahmoniylardan ozod boiishi; mil. iw. 1 asr boshlari Qaag* davlati ta'iirida. miL 111 a. qo&stli davlaiga aylaotfti. Arieokiglk yadforflklari: madaniyati. Tozabog'yob madaniyati, Amirobod madaniyali, Yakka Ponon madaniyati, Tagiskcn maqbarasi, Ko’aftliqir madaniyati. Oybayurqal’a madaniyati, QoWqirilganqal’u. Jonbosqal'a madaniyaii. roproqqAl'a madaniyati. QANG* ttiUvv [li t. - mil. Ill a. lududl. Toshkent vohast, lanubiy QosogMston. ¡»rdaryoning quyi havzasi. Myotly tarixl: Sak laming yunon- nakedonlarga qanhi kurashi latijasida davlat paydo boMgan; 3
I a -1 a.b. Buyuk davlatga lylanishi; mil.aw.l04*101 y. (itoy-Dovon nojarosiga aralashuvi; Oliy Lcngash davlat boshqamvida ouhim rol o*ynagan. Madaniyati: Qorunchi nadaftiyati,Qang* xaroba&i. 3
QAOIMGI BAQTRIYA Mil.aw. VII a. - mil. II a. Hudodi: Jan. O'zbekiston. Jan. Tojikiston, Shim. Afs'oniston. Maobalardagl ooral: "Avcsto" da Baxdi, Bixisttm yozuvlarida Baqtrish, yunon-rim manbalarida Baqtriana yoki Baqtriya. Siyociy tarixh mil.avv. VII u. taxh.top; mil^w. VI a. Ahmoniylar davlati tarkibida; mil. aw. 329-y. Iskandarmng harbiy yuriahi; mil. aw. 312*250 y. Salavkiylar davlati takkibida; mil. aw. 256-130 y. Yunoo-Baqtriya dovlatining taahkfl topuhi; mil. aw. I-mil. IV a. Kushon davlati taitibida. Aricotoflk yodnrlOdari: Kiichutttepa, BBndixon, Qtziltepa, Bo'ytachi, Xolchayon, Dalvarzhitqn, Ayritom, Zaratepa. Qoratcpa, Fayoztcpa. Mil. aw. I mmg yilliknmg I -yarmiea oid 240 dan ortiqarxeologik yodgoriiklari mpib o*aanilgan_____________ , DOVON MiLaw. U1 a. - mil. II a. Hutfudl: Farg'ona vodiysi Styasty tarixl: Shahar-davlat yoki vohadavlatlatining erkin ittifbqidan paydo bo'Igan; Oliy kcngash katta mavqcga ega bo'Igan; miljiw. 128-y. Xitoy clchi&i Chjannmg tashrifi; mil.avv 104- 101
y. Xitoyning bostirib kclishi va uning mag’lub boMishi; mil. II Dovon yerlarining Kushon davlati tarkibiga qo’shib olinishi. Madaniyati: Sho'rabasht, Uchqo'ii'on; 70 ta obod shahariar bo4lgan. SUG'DIYONA Mil.avv. VII a. - mil. IV a. H odudi: Qashqadaryo va Zara&boo vodiylari. Manbalardagi Nnl:
“Avesto** So’g'da. Bixistun yozuvlarida ■ Sug'uda, yunon-rim manbalaru. Sog'diyona. Siyosiy tarixl: m iU w . V|J * tash.top: mfljivv. VI a. Ahmoniylar davlati tarkibida* ad aw . 329-y.. ’ **■ Iskandaming harbiy yurishi mil aw . 312*250y. Safavkiylar takkibida; m ii aw . 250-130y: Yunon-Baqtriya davlati Urkibkk- mil. aw . 11-1 asrhrfdan boshhl) mustaqilligiiii tiklashga kimh^. M td a a lv a tl! o m rrfly yozuvi -II asriarda Madaalyatl: oromiy yozuvi aiosida mil.aw. 1II-II asrianL yozuv paydo boldi, sug'd tilkW yozma yodgoiiiklar 0 ‘rta Osiyo. Qozog‘is>ton, Sharaiy Turkistaa, Pokiston va Mo‘g‘iiistondan topilgan. J
Mil.avv. I a. - mil. IV a.
Markaziy Osiyo, Pokiston. Afg'onision, Shimo)i| Hindiston. Siyody tarlxi: K. Kadfi/ d*vri£j Parfiya, Afg oniston, Kashmir ^ bosib olindi; V. Kadfi/ davrida jii Pokiston va Hindiston zabt ctilftl Kanishka davrida jan. Hindi; Sug'diyona. Xorazm. Choch bo’ysundirildi; 99-y kushonlar elchisi Rimga bordi. Arxcologlk yodgorttklari: Ayritom, Dalvarzintepa. Zan Qoiatepa, Tcrmiz. XokhayoOi Fayoztcpa. Bozorqal’a, Kuyovqo‘rg*on, Haydarobot
1
Yuqorida tuzilgan jadval asosida davlatchiligimizning tarixijl bosqicUarida vujudga kelgan davlatlar jadvalini tuzing. 84 Download 0.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling