I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

3
vitamini muhim 
ahamiyatga ega. D
4
 va D
5
 vitaminlari D
2
va D
3
vitaminlariga qaraganda ancha zaif 
antiraxitik xususiyatlarga ega. 
4.3.7.2. A  guruhi vitaminlari 
Odamning hayot faoliyatida ko'plab kasalliklar, uning oziq-ovqat ratsionida A 
guruhining vitaminlari - o'sish vitaminlari yo'qligi yoki kamligi sababli kuzatiladi. 
Bu vitaminlar, shuningdek, ko'rish qobiliyatining zaiflashuvidan himoya qiladi. 
A vitaminlari hayvonlarning tanasiga oziq-ovqat bilan kiradigan karotinlarga 
karotinaza fermentining ta'siri natijasida hosil bo'ladi. 
A vitaminining manbai bo’lib, shuningdek, mikrobiologik karotin xizmat 
qiladi. U o'simlik moylari (kungaboqar, paxta, soya) yordamida ekstraktsiya qilish 
orqali Blakeslea trispora zamburugining biomassasidan olinadi. Yog' tarkibidagi 
mikrobiologik karotin eritmasi to'q sariq rangdagi moyli suyuqlikdir. Ushbu 
preparat suvda erimaydi, xloroform, benzin, neft (petrol) efirida oson eriydi. 
A vitamini birlamchi spirt - retinol bo'lib, uning umumiy formulasi C
20
H
30
O  
va strukturasi quyidagicha: 
A vitamini juda reaktiv moddadir. Yuqori to'yinmaganlik darajasi tufayli u 
havo bilan oson oksidlanadi va biologik faolligini yo'qotadi. A vitamini yog'larni 
oksidlash jarayonida hosil bo'lgan gidroperoksid bilan oson oksidlanadi. 
Kislorodsiz muhitda A vitaminining faolligini yo'qotmasdan 120
0
C gacha 
qizdirish mumkin, ammo 130
0
C haroratda uning faolligi yo’qoladi. A vitamini 
turli xil erituvchilarda yaxshi eriydi. 

---

265 
Gidrogenizatsiya paytida A vitamini vodorod bilan to'yinadi va natijada 
faolligini yo’qotadi. Ishqoriy metall gidroksidining spirtli eritmalari unga sezilarli 
ta'sir ko'rsatolmaydi. Qisqa to'lqinli nurlanish A vitamini inaktivatsiyasini keltirib 
chiqaradi. To'lqin uzunligi 365 nm bo'lgan ultrabinafsha nurlar ayniqsa kuchli. A 
vitaminining turg’unligi turli xil yog'larda turlicha bo'lib, turli kislotalar bilan 
eterifikatsiyalashtirilgandan keyin uning turg’unligi yanada oshadi. 
Tabiatda A vitaminidan tashqari erkin va eterifikatsiyalangan holatlarda A