I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
3 
library.ziyonet.uz/ 
 
 
Yo Rabbim! Sendan xayrli oqibat umid qilamiz. 
Tun. 
 
Qabriston. 
 
Sukunat. 
 
Foniy dunyoning azobu tashvishlaridan qutulib bunda yotganlarning oromini buzmaslik 
uchun shabada ham oralamaydi. Daraxtlarning barglari qaygʻuli jimlik hukmida 
oʻlimlarini kutadilar. Kuz oʻzining sovuq nafasi bilan ularning peshonalaridan bir-bir 
oʻpib, aldabgina jonini oladi-da, qabrlar uzra toʻshaydi. 
 
Subhi kozibda qabriston bir oz qoʻrqinchli, shuning barobarinda bir oz ajablanarli 
manzara chodiriga oʻraladi. Qay bir qabr tepasida shaffof nur, qay biri ustida kirlangan 
dud koʻrinadi. Dud oʻrlayotgan qabr ostidan hasratli ovozlar keladi: 
 
-Dadasi, bolalarimiz nega bemehr boʻlib qoldilar? 
 
-Bilmayman, onasi. 
 
-Yuzkoʻrmas boʻlib ketishsa-ya? 
 
-Endi kech, onasi... 
 
-Bir qoringa siqqan, katta hovliga sigʻishmaydimi? 
 
-Taqdir shu ekan, onasi. 
 
-Taqdir? Goʻrdagi azoblarimiz kammidi? Agar hovlini ikkiga boʻlib devor olishsa 
ruhimiz battar nimta-nimta boʻlmaydimi? 
 
-Taqdir, onasi... bizning mukofotimiz shu ekan... 
 
Goʻrdan azobli nola eshitiladi... Nola soʻppayib turgan qabrtoshlarga urilib, aks-sado 
beradi-da, soʻng goʻyo qabristonni silkitib yuborganday boʻladi. Goʻyo qiyomat 
boshlangandek... 
 
Chap tomonini bosib yotgan Ibrohim bosinqirab, uygʻondi. Yuragining zarbli urishi 
uyqusida zilzila boʻlib tuyulgandi. U koʻrgan tushi ta’sirida bir oz harakatsiz yotdi-da, 
keyin tirsagiga tayanib, qaddini koʻtardi. Koʻrgan tushi bandiligidan ozod boʻlolmay 
bosh egganicha bir oz oʻtirdi. Keyin kalta soqolini silab “astagʻfirulloh”, deb qoʻydi-da, 
irimga amal qilib, oʻng tomoniga qarab “tuf-tuf” deb qoʻydi. 
 
Alloh iblis alayhila’naning “menga bir masjid lozim”, degan talabiga binoan unga 
bozorni berdi. Iblis oʻziga ibodatxona uchun tayin etilgan bozorning qiyomat nafasi 
sezilib qoladigan zamonlarga kelib gʻoyat obod boʻlishini balki orzu ham qilmagandir. 
Ehtimolki, kazzoblarning koʻpligidan iblis bu masjidiga ba’zan sigʻmay qolib, oʻz 

---