I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
68 
library.ziyonet.uz/ 
 
tanasiga bu safar oʻrin qattiqlik qildi: u yonboshdan bu yonboshga agʻdarilaverib uxlay 
olmadi. Kishloqdagi bir-ikki xoʻroz subhi kozibga aldanib chala-yarim qichqirib 
qoʻygach, oʻrnidan turdi. Sovuq suvda tahorat olgandan soʻng tahajjud namozini niyat 
qilib qoʻl bogʻladi. 
 
Mirzatilla soʻfining ovozi kelib, subhi sodiq kirganini ma’lum qilgach, eshakka minib 
qishloq tomon yoʻl oldi. Bomdod oʻqilgandan keyin masjid qavmi bilan salom-alik qilib 
bir oz gurunglashish odati bor edi. Bu safar koʻrgan tushining ta’siri tufayli odatini kanda 
qildi. Uyga kirib, kampiridan xabar ham olmay bogʻiga qaytdi. Qumgʻonda choy 
qaynatdi. Bir piyola choy, bir tishlam non - uning nonushtasi shu boʻldi. Ketmonni 
qoʻliga oldi-yu, yana joyiga qoʻydi. Shiypon chetida oʻtirib, xayolga toldi. 
 
U tabiatan irimchi boʻlmasa-da, tushda koʻrganlarini e’tiborsiz qoldirmaydi. Bunga 
qamoqxonada koʻrgan oxirgi tushi sabab boʻlgan. Oʻshanda “ertaga ozodlikka 
chiqaman”, degan hayajonda deyarli uxlamagan ham edi. Tongga yaqin koʻzi ilinibdi. 
Moʻljali boʻyicha yo bir yo ikki daqiqa mizgʻigandi. Tushida onasini koʻrgandi Onasi 
oppoq libosda emish. 
 
“Ayajon, ozodlikka yetib keldim”, -dermish u quvonib. 
 
“Sen yetib kelding, men esam ketyapman”, -dermish onasi ma’yuslanib. 
 
“Qayoqqa?” 
 
“Otangning oldiga...” 
 
“Otam... uzoqdalar-ku?”- dermish u ajablanib. 
 
“Uzoqdamas. Pastga tushsam boʻldi, bir pasda yetaman. Otangni sogʻindim”, - dermish 
onasi. 
 
“Ketmay turing, men sizni sogʻinganman”. 
 
“Sogʻinishimiz qiyomatga qadar... Oxirgi gapimni unutma: hech kimdan qasos olma. Sud 
paytida xoʻjayiningni oʻldiraman, deb ont ichgan eding. Asti unday qilma. Uni Xudoning 
oʻzi jazolaydi. Men Xudoga munojotlar qildim: sen uzoq umr koʻrasan, baxtli hayot 
kechirasan. Men roziman sendan, Alloh ham rozi boʻlsin...” 
 
Shunday deb qishloq qabristoniga borganmish. Ochiq goʻrga tushganmish. Qabrga tuproq 
tashlanmaganmish, ochiqqolganmish... 
 
Onasi qasos olmaslikni ta’kidlab har maktubida yozardi. Hukm oʻqilganida, haqiqat va 
adolat chekinib, tuhmat gʻalaba qozongan onda xoʻrlik azobiga dosh berolmagan 
yurakdan “Seni baribir oʻldiraman!” degan qasos soʻzlari otilib chiqqan edi. Aslida 
qonida zulm olovi boʻlmagan Ibrohimning ozodlikka chiqqach tuhmatchi xoʻjayinini 
oʻldirish niyati yoʻq edi. Lekin onaning qulogʻiga oʻrnashib qolgan oʻsha hayqiriq 
zarracha pasaymasdi. Ba’zan sokin tun bagʻrini ham yorib jaranglab, uyqudagi onani 
sapchib turishga majbur etardi. Nazarida hademay oʻgʻli ozodlikka chiqardi-yu, qasosini 

---