I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
76 
library.ziyonet.uz/ 
 
 
-Nega? 
 
-Negaki, milisa deganlari birovning gapiga ishona qolmaydi. “Shu yeru osmonni 
charaqlatib turgan quyosh boʻladi”, desang ham ishonmay, savolni qalashtirib 
tashlayveradi. Menga qaragin-chi, shu oppoq soqolim bilan sen mishiqiga yolgʻon 
gapiramanmi? 
 
-Opoqdada, kechiring, bilmasdan aytvoribman. 
 
-Shunaqasanlarda. Hali eplab burinlaringni artolmaysanlaru, kattalarga akl oʻrgatasanlar. 
Anavi tomonga qara-chi? Koʻryapsanmi, toklar ola boʻlib yotibdi. Bitta ham gʻoʻrasi 
yoʻq. Shu bogʻning egasi senga oʻxshagan bir mahmadana. Qarasam, erta bahorda 
toklarini ochyapti. Ochmay tur, bola, hov choʻqqidagi qorlar erib bitsin, keyin ochgin, 
desam, “siz tushunmaysiz ota, bahor allaqachon kelib boʻldi”, deydi-ya! Mening bobom 
ham, bobomlarning bobolari ham shu choʻqqiga qarab toklarini ochishgan. Men 
tushunmagan chol boʻlsam ham, bilganimdan qaytmay, toklarni ochmadim. U 
mahmadana toklarini ochgan kuni ertasiga qor tashlab, sovuq urib ketdi. U-ku, 
daromaddan qoldi, endi bir kunini koʻrar. Tok bechoralarga achinaman. Qara, hali ham 
kasal, oʻnglanolmay yotibdi. Agar men milisa boʻlganimda shunaqa noshudlarning ham 
adabini berib qoʻyardim. 
 
-Iye, opoqdada, nima deyapsiz? Bunaqa ish milisaning vazifasiga kirmaydi. 
 
-Shunaqasanlarda. Senlarga oʻgʻri kerak. Qachon birovning shoʻrini quritarkin, deb 
poylab oʻtirasanlar. Keyin yugur-yugurni boshlaysanlar. Xoʻp, endi aqlingni ishlatib ayt-
chi: mana shu mahmadana noshudning oʻgʻridan nimasi kam? Qanchadan qancha 
odamning rizqini qiydi-ku? Bu milisaning vazifasi emas, deding, mayli, bu gapingga 
koʻnayin. Lekin shaharliklaring chiqaverib lolazorlarni payhon qilib tashlashganiga nima 
deysan? Hozir bu atrofda bir dona ham lola yoʻq. Shaharlik ovchilaring chiqib hali 
kaklik, hali uchragan boshqa jonivorlarni otib ketishyapti. Ilgari shu togʻlarda ayiqlar 
boʻlardi. Qishlogʻimizning nomi nima uchun “Sherbuloq”, oʻylab koʻrganmisan? 
Ilgarilari sherlar shu buloqlardan suv ichishgan. Endi qani ular? Sen bola, milisalikka 
oʻqibsan-ku, lekin hayotni uqmabsan. Aslingga tortibsan. 
 
-Opoqdada, nima gunoh qilibman? - dedi Salohiddin qariyaning ta’nalariga tushunmay. 
 
-Hali gunoh qilganingcha yoʻq. Shu tomonlarga ishga kelib, men aytgan falokatlarga 
befarq qarasang, gunohkor boʻlasan. Aslingga tortibsan, deganim, bobong ham bu 
togʻlarning qadriga yetmasdi. Unga kimyo boʻlsa bas edi. Bir kuni “Yaqinda bugʻdoy 
ekish ham shart boʻlmay qoladi. Nonni kimyoviy usulda olamiz”, deydi. Chin aytuvdimi 
yo hazillashuvdimi, bilmayman, lekin gapi rosmanasiga ahmaqona edi. Bobongga qoyil 
emasman, shunday joylarni tashlab shaharga ketvordi. Shu yerda mazza qilib yashasa 
boʻlmasmidi? 
 
-Boʻlardi-ku... lekin ilm... 
 
-Ha, bobongning bahonasi ham shu edi, - dedi Ibrohim armon bilan. - Bu yerlarda 

---