I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
77 
library.ziyonet.uz/ 
 
olimligini qila olmasdi. Lekin baribir oʻladigan paytida qishloqni qoʻmsadi. “Qishloqqa 
borsamu, yuztuban yotib soyning suvini simirib-simirib ichsam”, deb armon bilan ketdi. 
Bilib qoʻy: odam tuproqdan paydo boʻlgan, baribir yerga talpinib yashaydi. Qolgan 
hamma gaplar bekor. Qani, endi maqsadga koʻch-chi, meni koʻrgani keldingmi yo biror 
darding bormi? 
 
-Sizni sogʻindim, koʻrgani keldim. 
 
-Yolgʻon gapirma. Koʻzing aytib turibdi. Har holda amaking bilan adang orasidan ola 
mushuk oʻtgandir. 
 
-Qayerdan bildingiz? 
 
Ibrohim behalovat tushlari haqida gapirishni istamadi. Yigitga tikilib turdi-da vaziyatni 
oʻzicha tahlil qilib berdi: 
 
-Katalakdek uyda ikki oila tursa, albatta bitta gap chiqadi. Amakingning fe’li tor, 
bilaman. Xotami Toy degan odamni eshitganmisan? Bu odam Toy qabilasining podshosi 
boʻlgan. Shuning egizak ukasi ham sahiylik qilib dong taratmoqchi boʻlibdi. Ular 
yashaydigan qoʻrgʻonning qirqta darchasi bor ekan. Tilanchi kampir kelib birinchi 
darchadan tilanibdi. Hotami Toyning ukasi sadaqa beribdi. Ikkinchi, uchinchi darchadan 
ham beribdi. Toʻrtinchisiga kelganda yana oʻsha kampirni koʻrib achchiqlanibdi: 
“Qanaqa sullah kampirsan, uchta darchadan sadaqani olding-ku, ketavermaysanmi!” deb 
urishib, haydabdi. Shunda kampir boshidagi roʻmolini yechib, kulibdi. Podshoning 
obroʻtalab ukasi qarasaki, tilanchi libosidagi kampir oʻzining onasi ekan. Shunda ona 
oʻgʻliga qarab: “Akang qirqta darchadan ham sadaqa berib ogʻrinmagan edi. Shuning 
uchun xalq uni yaxshi koʻradi. Sen bolaligingda ham nokas eding. Akang bitta 
koʻkragimni emib, ikkinchisini emmas edi, senga ilinardi. Sen esa bitta koʻkragimni emib 
turib, qizgʻanib, ikkinchisini qoʻlchang bilan changallab turarding”, degan ekan. 
Amaking shunaqa toifadan. Xoʻp, janjal nimadan chiqdi? 
 
-Hozircha janjal chiqmadi. Lekin... yetilib turibdi. Vulqon otilmasidan turib bir borib 
kelsangiz boʻlardi. 
 
-Uyni talashishyaptimi? 
 
-Ochiqemas-ku... lekin... 
 
-Qachondir shunaqa boʻlishini bilardim. Shuning uchun adangga: “Qoʻy shaharni, shu 
yoqlarda ham milisalik qilsang ham boʻlaveradi”, devdim. Senlarni oʻqitaman, deb 
bahona qilib koʻnmadi. E...e, - Ibrohim shunday deb xoʻrsindi, - Odamlarning yuragi tor 
boʻlib ketdi. Qaragin, atrofga ming-ming odam sigʻadi-ya! Lekin bir katalakni talashib 
yotaverishadi. Nimaga shunaqa, bilasanmi? Bilmaysan. Et bilan suyak orasiga shayton 
joylashib olgan. Iymoni sust odamni har kuyga solaveradi. Endi eshit: senga rivoyat aytib 
beray, biron ishga qasd qilsang shunga qarab fikr yuritarsan: “Odam alayhissalom bilan 
Momo Havvo shayton gapiga kirganlaridan keyin jannatdan quvilganlarini 
eshitgandirsan. Odam alayhissalom ming yil yigʻlab tavba qildilar, keyin tavbalari qabul 
boʻlib, Momo Havvo bilan qovushdilar. Bir kuni Odam alayhissalom yoʻq paytlarida 

---