I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
27 
library.ziyonet.uz/ 
 
 
Salohiddin onasini yana bir oʻpib, chiqib ketgach, er-xotin gaplarini yoʻqotganday jim 
qolishdi. Toʻlqin ishga shoshmayotgan edi, shu sababli yana choy ichish maqsadida 
joyiga oʻtirdi. Robiya piyolaga choy quyib eriga uzatdi-da: 
 
-Ota boʻlib tuzukroq duo qilishni ham bilmaysiz, - deb gina qilib qoʻydi. 
 
-Shunaqami? - dedi Toʻlqin xotiniga sinovchan qarab. - Sening duoying tilingda, 
sayrayverasan. Meniki mana bu yerimda, - shunday deb kaftini chap koʻkragiga qoʻydi. 
 
Robiya “shunisiga shukur” deb, yana bir oz jim qoldi. Keyin siniq ovozda soʻradi: 
 
-Oyim rahmatli oʻlishlaridan oldin “oqibatli boʻlinglar”, deb koʻp duo qiluvdilar, 
esingizdami? 
 
-Esimda... - Toʻlqin horgʻinlik bilan asta uf tortib qoʻydi. Robiya oʻsha siniq ovozda 
gapini davomqildi: 
 
-Sizlar... bunaqa boʻlib qoldinglar... Duolari qabul boʻlmaganmikin? Voy Xudoyim-ey... 
 
Hozirgina ezgin ruhga tushgan Toʻlqin bu gapdan keyin achchiqlandi: 
 
-Duo qabul etilishi uchun bu yoqdagilarda insof boʻlishi kerak, aql boʻlishi kerak, - dedi 
balandroqovozda. 
 
-Siz akasiz, tushuntiring. 
 
-Hozir ularning quloqlariga dollar qoʻrgʻoshinday quyilib qolgan. Gap oʻtmaydi. 
 
-Gap oʻtmasa... shunday yuraverasizlarmi? 
 
-Yurishimizga nima boʻlibdi? Ukam salom beradi, men alik olaman. Hozircha shu ham 
yetadi. 
 
“Shu ham yetarli...” Robiya erining sovuqqonlik bilan aytgan bu gaplariga nima deb 
e’tiroz bildirishni bilmay lol qoldi. Nima desin: “nahot aka-ukaning munosabatiga shu 
salom-alik kifoya qilsa? Mehr-oqibatning chegarasi shu darajada tormi?” desinmi? Yoki: 
“adangiz bilan oyingiz bu qoʻshqanot uyni shu maqsadda qurib sizlarga tashlab 
ketishganmi?” degani ma’qulmi? Bularni avval aytgan, javobiga erining norozi qarashi 
bilan taqdirlangan edi. Hozir aytsa ham shundan boʻlak holat yuz bermaydi. 
 
Robiyaning nazarida hovliga bombalar koʻmib tashlanganga oʻxshaydi. Bombalar 
yoʻqotilish oʻrniga har kuni yana bittadan yoki ikkitadan yangisi koʻmilaveradi. Bechora 
shu bombalardan birortasini bosib olib portlab ketmayin deb hadiksirab yuradi. 
Ovsinining moli munosabati bilan yanada koʻp, yanada dahshatli bombalar koʻmildiki, 
oyoq bosishga endi joy ham qolmadi. Ehtimol shularni aytgani ma’quldir? “Jon adasi, 
molini bir iloj qilib oldirib bering, boʻlmasa bu bombalar birin-sirin portlashni 
boshlaydi”, desa-chi? U jon kuydirib aytadigan gaplariga sovuqqon ohangdagi “vahima 

---