I-bob. Elektr mashinalarni loyihalashning asoslari va ishlab chiqarish muammolari

1.2 UMUMIY LOYIHALASH KETMA-KETLIGI.
Elektr mashinalarni umumiy loyihalash jarayonida tasdiqlangan loyihadagi prototipni amaliyotga joriy qilishdan oldin virtual prototipni yaratish loyihalash jarayonining muhim pog’onasi hisoblanadi.
Rasm 1.4. Cho’lg’amlari to’yingan ichki doimiy magnit rotorlari (chapda) cho’lg’amlari to’yingan o’zgarmas tok sinxron motorlari.
Amaldagi aniq protseduralar yuqori aniqlikda ishlovchi raqamli texnologiyalarni, energetik elektronikani o'z ichiga oluvchi keng qamrovli kompleks multifizik simulatsiya loyihalarini bu jarayon davomida samarali birlashtiradi va butun tizim markazidagi elektr yuritmani prognoz qiluvchi dasturiy ta'minotni boshqaradi.

1.5-rasm. Formula E poyga avtomobillari uchun record darajada o’ta yuqori aylanish moment zichligiga ega va quvvati 100 ot kuchiga teng bo’lgan spiker tipidagi ichki doimiy magnit motor, chapda motor kesimidan o’tuvchi magnit maydon, eksenel kesim ko’rinishi va rasm.
Elektr mashinalari elektromexanik energiya o’zgartirgichlar guruhining bir qismi xisoblanadi. Bundan ko’rinib turibdiki har qanday elektr mashinalari xoh u o’zgaruvchan tokli aylanuvchan yoki o’zgarmas tokli chiziqli harakatlanuv-chan bo’lsin quyidagicha ishga tushirilishi mumkin :

• 
  Motor: kiruvchi elektr energiyani mexanik energiyaga aylantirib chiqaradi.
  
• 
  Generator: kiruvchi mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantirib chiqaradi.
  
• 
  Tormoz: mexanik energiyani ham elektr energiyasini ham iste’mol qiladi.
  

Elektromexanik nuqtai nazardan elektr mashinalarning asosiy kirish va chiqishlaridagi iste’mol kuchlanishi va toki valning aylanish momenti (kuchi) va aylanma (yoki chiziqli) tezligiga bog’liq.
Asosiy loyihalash tezligi1.6-rasmda ko’rsatilgan. Dastlabki loyihalash fizik kattaliklar magnit va issiqlik qaytish qonunlari asosida joriy etilgan o’lchash pog’onasi darajasidan boshlab ko’riladi. Bu loyihalovchilarga tezlik bilan mashinaning geometrik modelini yaratishga, uning ko’rinishini hisoblashga va razmerlash haqida hulosalar chiqarish uchun ruxsat berishga mo’ljallangan bosqich hisoblanadi. Birlamchi loyihalash jarayoni tugallangandan so’ngloyihalarni aniqligini oshirish uchun batafsil raqamli texnologiyalar(2D va 3D) modellashtiriladi. Bunday simulyatsiyalar raqamli texnikani oxirgi xajmlar tahlillari orqali so’nggi elementlar yoki oxirgi elementning tizimli simulatsiya tahlillari orqali gidrodinamik yechimlarga bog’liq bo’lgan fizikaga asoslangan loyihalar deyiladi.
Ushbu bobda biz elektr tortish kuchi uchun odatiy elektr mashina loyihalashning asosiy bosqichlariga e'tibor qaratamiz.