I bob xususiyatlari aqliy rivojlanish ichida erta yosh

Kurs ishining maqsadi: tug‘ilishdan uch yoshgacha bo‘lgan ona va bola o‘rtasidagi munosabatlarning xususiyatlarini o‘rganishdir.
Ushbu ishning ob'ekti - ona va bola o‘rtasidagi munosabatlar, mavzu - ularni o‘rganish usullari.
Kurs ishining maqsadiga erishish uchun quyidagi vazifalar qo‘yiladi:
Erta ontogenezda bolaning rivojlanish xususiyatlarini ko‘rib chiqish; Onaning chaqaloq hayotidagi rolini aniqlash;
Onaning tug‘ilmagan bolaga munosabati uning umuman rivojlanishiga qanday ta’sir qilishini va ularning kelajakdagi munosabatlarini rivojlantirishga qarang;
Bolaning har doim onasiga yaqin bo‘lishi qanchalik muhimligini ko‘rish;
Ona va bola o‘rtasidagi munosabatlarning buzilishiga yoki umuman onaning yo‘qligiga nima olib kelishi mumkinligini aniqlang;
Ota-onalar va bola o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganish usullarini ko‘rib chiqing;
Shaxslararo munosabatlar bolani boshqalar bilan o‘tkazish va uning ruhiy holati darajasini aniqlash. Ko‘rib chiqilayotgan mavzu qadim zamonlardan beri qiziqish uyg‘otib kelgan, ammo hozir ham bu mavzuning dolzarbligi katta. Mahalliy (L.S.Vigotskiy, Meshcheryakova, M.I.Lisina va boshqalar) ham, xorijiy (A.Maslou, K.Xorni va boshqalar) ham ona va bola o‘rtasidagi munosabatlarga oid savollar bilan shug‘ullangan, buning natijasi paydo bo‘lgan. katta raqam ota-onalar va bolalar o‘rtasidagi munosabatlarning rivojlanishini (va ularning buzilishini) o‘rganish bo‘yicha ilmiy maqolalar va adabiyotlar.

I BOB XUSUSIYATLARI AQLIY RIVOJLANISH ICHIDA ERTA YOSH
1.1 Xomilaning hissiy qobiliyatlari
Erta bolalik - tug‘ilishdan 3 yoshgacha - rivojlanish uchun alohida davr. DA erta bolalik Rivojlanish har qanday boshqa yoshda imkon qadar tez davom etmoqda. Shaxsga xos bo‘lgan barcha xususiyatlarning eng jadal shakllanishi va rivojlanishi sodir bo‘ladi: aqliy jarayonlar va shaxsiyatning asosiy harakatlari va asoslari o‘zlashtiriladi.
Bola, hayvonlarning bolalaridan farqli o‘laroq, tug‘ma reflekslarning minimal soni bilan tug‘iladi, ammo hayot rivojlanishi uchun boy imkoniyatlarga ega. Ijtimoiy muhit bilan o‘zaro munosabat jarayonida ijobiy va salbiy xulq-atvor shakllarining deyarli barcha xilma-xilligi shakllanadi. Va hatto ba’zi ruhiy reaktsiyalarning paydo bo‘lish vaqti ham kattalarning tegishli ta’siri bilan tezlashishi mumkin. Misol uchun, agar u bolaga mehribon e’tibor va g‘amxo‘rlik ko‘rsatsa, mehr bilan gapirsa, chaqaloqning tabassumi oldinroq paydo bo‘ladi. Rivojlanish uchun boy imkoniyatlarga qaramay, chaqaloqning paydo bo‘ladigan qobiliyatlari va qobiliyatlari beqaror, to‘liq emas va noqulay sharoitlarda osongina yo‘q qilinadi. Shunday qilib, bolalar bog‘chasiga boradigan bolalar dam olish kunlarining bir necha kunini uyda o‘tkazgandan so‘ng, ular yana qo‘llarini yuvish odatini kuchaytirishlari kerak. Ya’ni, erta yoshda ko‘nikma va ko‘nikmalar unchalik shakllanmaydi, chunki ularni yanada takomillashtirish uchun zarur shartlardir.
Oddiy sog‘lom bolada hayotning dastlabki uch yilida yo‘naltiruvchi reaktsiyalar aniqlanadi. Ular harakat va taassurotlar uchun sensorimotor ehtiyojlarning rivojlanishini rag‘batlantiradilar. Hissiy ehtiyojlar bolani rag‘batlantiradi vosita faoliyati. Va o‘z navbatida, harakatlar hissa qo‘shadi intellektual rivojlanish chaqaloq. Agar bolalar ma’lumot olishda cheklangan bo‘lsa, unda ularning aqliy rivojlanishi sezilarli darajada kechiktiriladi. Aqliy rivojlanishda bolaning hissiy holati va uning atrof-muhitga munosabati alohida ahamiyatga ega. Ijobiy his-tuyg‘ular xulq-atvorni shakllantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratadi.
Ular birinchi navbatda kattalar bilan, keyin esa tengdoshlari bilan ijtimoiy aloqalarni o‘rnatishga, shaxsiyatning zaruriy shartlarini shakllantirishga, atrof-muhitga qiziqishni saqlash va rivojlantirishga ta’sir qiladi. Buning ustiga Kichkina bola kattalardan hissiy holat bilan osongina yuqadi. Yosh bolaning aqliy rivojlanishida etakchi rol kattalarga tegishli. Bu chaqaloqqa nafaqat omon qolish, yaxshi sog‘liq va yaxshi sharoitlarni ta’minlaydi jismoniy rivojlanish balki aqliy rivojlanishga ham g‘amxo‘rlik qiladi. U nafaqat chaqaloqqa g‘amxo‘rlik qiladi, balki uni boshqalar bilan ham tanishtiradi, uning faoliyatini boshqaradi va shakllantiradi. Va qiziquvchilarga javoban, do‘stona munosabat kattalar, bola juda erta u bilan muloqotga bo‘lgan ehtiyojni rivojlantiradi. Odatda ular bolaning orzu qilingan yoki tug‘ilmaganligiga ahamiyat bermaydilar. Va fan allaqachon ishonch bilan tasdiqlaydi: istalmagan bolaning ruhiyati tug‘ilishdan oldin ham shikastlangan. Uzoq muddatli stressli sharoitlarda onaning qonida platsenta to‘sig‘idan o‘tib, bolaning rivojlanayotgan miyasiga ta’sir qiluvchi ko‘p miqdorda steroid gormonlar hosil bo‘ladi.
Ona va tug‘ilmagan bola o‘rtasidagi hissiy aloqaning hajmi va tabiati, ehtimol, paydo bo‘lgan psixikaga ta’sir qiluvchi eng hal qiluvchi omildir. Bu onaning noto‘g‘ri xatti-harakati, uning stressga bo‘lgan haddan tashqari hissiy reaktsiyasi bizning og‘ir va stressli hayotimiz bilan to‘la bo‘lib, nevroz, tashvish, aqliy zaiflik va boshqa ko‘plab patologik holatlar kabi juda ko‘p tug‘ruqdan keyingi asoratlarni keltirib chiqaradi. Juda muhim rol chaqaloqning otasiga tegishli. Xotinga, uning homiladorligiga va, albatta, kutilayotgan bolaga bo‘lgan munosabat tug‘ilmagan bolada o‘ziga ishongan va xotirjam ona orqali uzatiladigan baxt va kuch tuyg‘ularini shakllantiradigan asosiy omillardan biridir.
Bola tug‘ilgandan keyin uning rivojlanish jarayoni uchta ketma-ket bosqich bilan tavsiflanadi: ma’lumotni singdirish, taqlid qilish va shaxsiy tajriba. Davr davomida prenatal rivojlanish tajriba va taqlid yo‘q. Ma’lumotni singdirishga kelsak, u maksimal va hujayra darajasida davom etadi. Inson o‘zining keyingi hayotining hech bir davrida prenatal davrda bo‘lgani kabi intensiv rivojlanmaydi, hujayradan boshlanib, bir necha oy ichida ajoyib qobiliyat va bilimga so‘nmas ishtiyoqli mukammal mavjudotga aylanadi. Prenatal rivojlanish embrionni, keyin esa homilani eng ko‘p ta’minlash zarurati g‘oyasiga asoslanadi eng yaxshi materiallar va shartlar. Bu dastlab tuxumga kiritilgan barcha potentsial, barcha qobiliyatlarni rivojlantirishning tabiiy jarayonining bir qismiga aylanishi kerak. Quyidagi naqsh mavjud: onaning boshidan kechirgan hamma narsani bola ham boshdan kechiradi. Ona - bolaning birinchi olami, uning moddiy va aqliy nuqtai nazaridan "tirik manbasi". Shuning uchun, u boshidan kechirgan hamma narsani homila ham boshdan kechiradi. Onaning his-tuyg‘ulari unga uzatiladi, uning ruhiyatiga ijobiy yoki salbiy ta’sir qiladi. Ona tashqi dunyo va bola o‘rtasida vositachi hamdir. Rivojlanayotgan inson bu dunyoni bevosita idrok etmaydi.
Biroq, u doimiy ravishda onaning atrofidagi dunyo uyg‘otadigan his-tuyg‘ularni va his-tuyg‘ularni qamrab oladi. Bu jonzot ma’lum bir tarzda rang berishga qodir bo‘lgan birinchi ma’lumotni qayd etadi kelajak shaxsiyati, hujayra to‘qimalarida, organik xotirada va paydo bo‘lgan psixika darajasida. Ilm-fan tomonidan yaqinda qayta kashf etilgan bu haqiqat, aslida, dunyo kabi qadimgi. Ayol har doim uning ahamiyatini intuitiv ravishda his qilgan. Qadimgi tsivilizatsiyalar uchun homiladorlik davrining ahamiyati shubhasiz haqiqat edi. Misrliklar, hindular, keltlar, afrikaliklar va boshqa ko‘plab xalqlar onalar uchun qonunlar to‘plamini ishlab chiqdilar. juftliklar va umuman jamiyat, bu bolaning hayoti va rivojlanishi uchun eng yaxshi sharoitlarni ta’minladi. Ming yildan ko‘proq vaqt oldin, Xitoyda prenatal klinikalar mavjud bo‘lib, u erda homilador onalar homiladorligini tinchlik va go‘zallik bilan o‘tkazdilar.
Psixologik sog‘lom shaxsni shakllantirishga qanday tarbiya sharoitlari yordam beradi? Ushbu maqolada men sizni chaqaloqlik davridagi ona-bola munosabatlarining nuanslarini ko‘rib chiqishni taklif qilaman. Ko‘rinishidan, bu yoshda bola hali ham kichik va hech narsani tushunmaydi, shuning uchun u hech qanday psixologik travma ololmaydi. Ammo, psixoanalitiklarning so‘nggi tadqiqotlari shuni ko‘rsatadiki, aynan shu davrda dunyoga, o‘ziga va boshqalarga munosabat asoslari qo‘yiladi. Ya’ni, u dunyoga, o‘ziga ishonadimi; u bu dunyoda o‘ziga va boshqalarga suyana oladimi; yopiq, sovuq, uzoq yoki ochiq, do‘stona va samimiy do‘stona munosabatlar o‘rnatishga moyil bo‘ladi.
O'ziga ishongan, jasur, qat'iyatli, faol, o‘ziga tayanishni va o‘zi uchun to‘g‘ri qaror qabul qilishni biladigan bolani tarbiyalash uchun bu davrda asosiy narsa nima? Ishonchim komilki, ko‘proq va kamroq aqli raso onalar farzandiga mumkin bo‘lgan va imkonsiz bo‘lgan hamma narsani berish uchun ko‘p harakat qilmoqdalar, ammo, afsuski, xatolar ko‘pincha kuch etishmasligidan emas, balki jaholatdan kelib chiqadi. Bolaning kamoloti ota-onaning to‘g‘ri mehriga asoslangan tabiiy o‘sish va rivojlanish natijasida yuzaga keladi.