I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 10-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

Darsning rejasi:

1. 
   Sintetik kauchukning turlari
   
2. 
   Sintetik butadiyen kauchukning olinishi, tuzilishi va xossalari
   
3. 
   Sintetik izopren kauchuk
   
4. 
   Sintetik kauchuklarning xalq xo‘jaligida ishlatilishi.
   

1932 yilda rus olimi S.V.Lebedev dunyoda birinchi bo‘lib butadiyen-1,3 ni polimerlab sintetik kauchuk oldi.

nCH₂CHCHCH₂  [-CH₂CHCHCH₂-]_n

• 
  Sintetik butadiyen kauchuk.
  
• 
  Sintetik izopren kauchuk.
  
• 
  Izobutilen va izoprenni sopolimerlab olingan butil kauchuk.
  
• 
  Хloropren kauchuk.
  
• 
  Butadiyen kauchuk.
  

Darsni mustahkamlash uchun darslikdan 194-195 betlardagi 1-6 savollarga javob topish lozim.

Uyga vazifa: Etandan va zarur reaktivlardan foydalanib, butadiyen kauchuk olish reaksiya tenglamalarini yozing.


64-DARS. Sintetik tolalar. Polimer materiallar ishalb chiqarishning asosiy rivojlanish yo‘nalishlari.


Darsning maqsadi: O’quvchilarga tolalar, ularning sinflanishi, sintetik tolalar haqida ilmiy tushunchalar berish.

Darsning rejasi:

1. 
   Тolalarning sinflanishi.
   
2. 
   Sintetik tolalar.
   
3. 
   Kapron tolasi. Тuzilishi, olinishi va xossalari.
   
4. 
   Lavsan tolasi. Тuzilishi, olinishi va xossalari.
   
5. 
   Sintetik tolalarning xalq xo‘jaligida ishlatilishi.
   
6. 
   Polimer materiallar ishlab chiqarish. Хom ashyo, texnologik jarayonlar, ishlab chiqarishning asosiy yo‘nalishlari.
   

Dars tolalar namunalari bilan tanishishdan boshlanadi. Darslikdan 192-betdagi 15-sxema asosida tolalar namunalarini aniqlash bajariladi.

• 
  Kapron-6-aminokapron (-aminokapron) kislotasini polikondensatlanishidan olinadigan sintetik poliamid tola.
  
• 
  Lavsan-etilenglikol bilan tereftal kislotaning polikondensatlanishidan hosil bo‘lgan poliefir tola.
  
• 
  Anid (neylon)-geksametilendiamin bilan adenin kislotasini polikondensatlanish reaksiyasi natijasida olinadigan poliamid tola.
  
• 
  Enant-aminoenant kislotasini polikondensatlanishidan olinadigan poliamid tola.