I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 10-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

Uglevodlar (5 soat)

Uglevodlar sinflanishi. Monosaxaridlar, disaxaridlar, polisaxaridlar.

Glyukoza. Fizik xossasi va tabiatda uchrashi. Glyukozaning tuzilish shakllari. Kimyoviy xossasi: metallar gidroksidlari bilan o‘zaro ta’siri, oksidlanish, qaytarilish va bijg‘ish reaksiyalari. Glyukozaning ishlatilishi. Fruktoza.
Riboza va dezoksiriboza.
Saxaroza. Fizik xossasi va tabiatda uchrashi. Тuzilishi. Kimyoviy xossasi: saxaratlarning hosil bo‘lishi, gidroliz. Maltoza va laktoza.
Kraxmal. Kraxmalning tuzilishi. Kraxmalning fizik va kimyoviy xossasi. Organizmda kraxmalning oziqqa aylanishi.
Sellyuloza. Sellyulozaning tuzilishi. Sellyulozaning fizik va kimyoviy xossasi. Sellyuloza va uning hosilalarining ishlatilishi. Atsetat tola misolida sun’iy tola haqida tushuncha.
Hisoblashga doir masalalar

1. 
   Uglevodorodlar va kislorodli organik birikmalar orasida genetik bog‘lanishga doir nazariy va hisoblashga doir masalalar yechish.
   

2. Hisoblashga doir murakkab masalalar yechish.

Laboratoriya tajribalari

4. 
   Glitserin bilan kimyoviy tajribalar o‘tkazish.
   
5. 
   Spirtlarning aldegidlargacha oksidlash.
   
6. 
   Yog‘lar bilan o‘tkaziladigan tajribalar.
   
7. 
   Glyukozani mis (II)-gidroksid bilan o‘zaro ta’sirlashuvi.
   
8. 
   Kraxmal bilan tajribalar o‘tkazish.
   

Amaliy mashg‘ulotlar

4. 
   Spirtdan brometan sintez qilish.
   
5. 
   Organik moddalar identifikatsiyasiga doir tajribaviy masalalar yechish.
   

Mavzu bo‘yicha test savollari yechish.


IV. Azotli organik birikmalar (9 soat)

Тarkibida azot tutgan organik birikmalar. Nitrobirikmalar, olinishi va xossalari. Aminlar. Aminlar sinflanishi, tuzilishi, nomenklaturasi va izomeriyasi. Aminlar organik asoslardir. Aminlarning suv va kislotalar bilan o‘zaro ta’siri. Aromatik aminlar. Anilin, fizik xossalari. Anilinning tuzilishi. Anilinning kimyoviy xossalari. Aminlarning nitrobirikmalardan olinishi. Organik sintezda anilinning ahamiyati.

Aminokislotalar. Aminokislotalarning tuzilishi, izomeriyasi va nomenklaturasi. Aminokislotalar kimyoviy xossalarining xususiyatlari.
Oqsillar-yuqori molekulyar modda sifatida. Oqsil hosil qiluvchi aminokislotalar. Oqsillarning birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi strukturasi. Oqsillarning xossalari: rangli reaksiyalari, gidrolizlanishi, denaturlanishi.