I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

4-§. O‘zbekiston Respublikasida ommaviy axborot 
vositalari faoliyatining konstitutsiyaviy asoslari
Hоzirgi kundа ахbоrоt – jаmiyat hаyotini tаshkil etishning 
zаruriy оmillаridаn birigа аylаnib bоrmоqdа. Tа’kidlаsh 

---

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
162
163
Asosiy qonunning 29-moddasida esa har kimga so‘z va 
fikrlash erkinliklari kafolatlangan. Konstitutsiyaning ushbu va 
boshqa o‘zaro bog‘langan moddalarining qoidalari ommaviy 
axborot vositalari institut izchil demokratik rivojlanishining 
asosi va rag‘bati bo‘lib xizmat qiladi.
Ta’kidlash joizki, O‘zbekistonda ommaviy axborot 
vositalarining erkin va samarali faoliyat ko‘rsatishi uchun 
zarur huquqiy asoslar va kafolatlar, keng imkoniyatlar 
yaratilgan.
Mazkur sohada o‘ndan ziyod qonunlar, qariyb 30 qonunosti 
hujjatlari qabul qilingan. Masalan, Prezident Farmoni asosida 
1994-yildan e’tiboran har yili 27-iyun kuni O‘zbekistonda 
Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni 
nishonlanib kelmoqda. Bu ommaviy axborot vositalarining 
davlat suvereniteti g‘oyalarini targ‘ib qilish, yangi demokratik 
jamiyat qurish, fuqarolarni Vatanga sadoqat ruhida 
tarbiyalashdagi roliga davlat tomonidan katta ahamiyat 
berilayotganini tasdiqlaydi.
Ommaviy axborot vositalari kelgusida mustaqil rivojlanishi 
uchun shart-sharoitlar yaratgan O‘zbekiston Respublikasi 
birinchi Prezidentining 2011-yil 30-dekabrdagi “Ommaviy 
axborot vositalarini yanada rivojlantirish uchun qo‘shimcha 
soliq imtiyozlari va afzalliklar berish to‘g‘risida”gi qarori 
muhim dasturiy hujjatga aylandi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012-yil 
16-iyuldagi “Statistik, soliq, moliyaviy hisobotlarni, 
litsenziyalanadigan faoliyat turlarini va ruxsat berish tartib-
taomillarini tubdan qisqartirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 
farmoniga muvofiq ommaviy axborot vositalari, poligrafiya 
korxonalari va nashriyotlarining faoliyatini tashkil qilish 
uchun ruxsat va litsenziya olish davlat boji stavkalari ikki 
marotaba qisqartirildi.
Jаmiyat hаyotidа yuzаgа kеlаdigаn bаrchа ijtimоiy 
munоsаbаtlаr аsоsаn ахbоrоt bilаn bоg‘liq hоldа kеchishini 
e’tibоrgа оlsаk, mаzkur tеrminni nаfаqаt tехnik nuqtаi 
nаzаrdаn, bаlki huquqiy mаzmundа hаm tushunish vа uni 
tеgishli qоnunchilikdа to‘g‘ri ifоdаlаsh lоzimligining guvоhi 
bo‘lаmiz.
Tа’kidlаsh jоizki, «ахbоrоt» tushunchаsigа jоriy 
qоnunchili gimizdа muаyyan dаrаjаdа tа’rif bеrilgаn. Хususаn, 
O‘zbеkistоn Rеspublikаsining «Ахbоrоt erkinligi prinsiplаri 
vа kаfоlаtlаri to‘g‘risidа»gi qоnunidа ko‘rsаtilishichа, «ахbоrоt 
bu – mаnbаlаri vа tаqdim etilish shаklidаn qаt’i nаzаr, 
shахslаr, prеdmеtlаr, fаktlаr, vоqеаlаr, hоdisаlаr vа jаrаyonlаr 
to‘g‘risidаgi mа’lumоtlаr»dir. 
Bugungi zamonda va huquqni qo‘llash amaliyotida OAV 
qonunchilik, ijro va sud hokimiyati tarmoqlari bilan birga 
hokimiyatning to‘rtinchi tarmog‘i sifatida tasniflanishi muhim 
ahamiyat kasb etadi.
Ta’kidlash joizki, OAV huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati 
shakllanishida, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining 
totuvligi va o‘zaro tushunishini mustahkamlashda salmoqli 
o‘rin egallaydi. Ommaviy axborot vositalarining jamiyatimiz 
huquqiy madaniyatini yuksaltirishdagi va fuqarolarda 
qonunga, inson huquqlari va erkinliklariga, demokratik 
qadriyatlarga nisbatan hurmat hissini shakllantirishdagi o‘rni 
muhim ahamiyat kasb etmoqda. .
Konstitutsiyamizning 67-moddasi OAVning maqomim 
konstitutsiyaviy-huquqiy jihatdan belgilab, OAVning erkinligi, 
ularning qonunga muvofiq faoliyat yuritishi; axborotning 
to‘g‘riligi uchun javobgarlik; tsenzuraga yo‘l qo‘yilmasligi 
uning muhim tarkibiy qismlari hisoblanadi.
SHuningdek, Konstitutsiyaning 12-moddasida “hech qaysi 
mafkura davlat mafkurasi sifatida o‘matilishi mumkin emas”, 
deb belgilab qo‘yildi.

---