I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
130
131
rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etib kelmoqda. 
Mamlakatimizda 
fuqarolarning 
Konstitutsiya 
bilan 
kafolatlangan iqtisodiy huquqlarini, avvalambor, mulk 
huquqini kafolatlash bilan bog‘liq islohotlar samarasi o‘laroq, 
iqtisodiy o‘sish sur’atlari muntazam oshib bormoqda.
Hech bir davlat yoki jamiyatni iqtisodiy munosabatlarsiz 
tasavvur qilib bo‘lmaydi. Jamiyatning iqtisodiy negizlari esa 
turli ijtimoiy munosabatlarni vujudga keltirib, tartibga solib, 
o‘zgartirib, takomillashtirib boradi. Demak, insoniyatning 
hayoti va faoliyati hamda jamiyat taraqqiyotida iqtisodiy 
negizlar eng asosiy zaruratdir.
O‘zbekiston 
iqtisodiyoti 
bozor 
munosabatlarini 
rivojlantirishga qaratilgan. Bozor iqtisodiyoti tovar-pul 
munosabatlariga asoslangan, turli mulkchilikka hamda 
iqtisodiy erkinlikka tayangan va raqobat vositasida boshqarilib 
turuvchi demokratik iqtisodiyot. Dunyo tajribasida bozor 
iqtisodiyotining quyidagi uch modeli farqlanadi: aralash 
iqtisodiyot (AQSh, Angliya, Fransiya), ijtimoiy bozor xo‘jaligi 
(Germaniya, Shvetsiya), korporativ iqtisodiyot (Yaponiya).
O‘zbekistonda shakllangan bozor iqtisodiyoti mazmunan 
ijtimoiy bozor xo‘jaligi modeliga (bozordagi faoliyat 
tartib-qoidalarini qonunlar belgilaydi, iqtisodiyot bozor 
mexanizmiga bo‘ysunadi, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi 
minimal darajada saqlanib qоlinadi, iqtisodiyot erkinlashgan 
bo‘ladi, xususiy sektor qo‘llab-quvvatlanadi) yaqin bo‘lsada, 
bir qator o‘ziga xos jihatlari bilan ajralib turadi.
O‘zbekiston iqtisodiyoti negizini xilma-xil shakllardagi 
mulk tashkil etadi. Shunday ekan, jamiyatimizning iqtisodiy 
negizlari hayotimizning asosiy hodisalaridan hisoblanib, 
mavjud mulkchilik munosabatlariga asoslanadi.
Mamlakatimizda iqtisodiyotning samarali amal qilishiga va 
xalq farovonligining o‘sishiga imkoniyat yaratuvchi har qanday 
Konstitutsiyaning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, 
u xalqning irodasini, ruhiyatini, ijtimoiy ongi va madaniyatini 
aks ettiradi. Konstitutsiyadagi prinsip va boshlang‘ich asoslar 
demokratik huquqiy davlat talablariga to‘la mos kelib, ular 
o‘zbek milliy davlatchiligining tarixiy rivojlanish tajribasiga 
tayanadi.
Konstitutsiya davlatning qiyofasi, uning ijtimoiy, iqtisodiy 
va siyosiy tizimining demokratik tabiati, umuminsoniy 
qadriyatlarga sodiqligi, fuqarolarining huquq va erkinliklari 
qay darajada yuridik jihatdan himoyalanganligini aks ettiruvchi 
ko‘zgudir. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida ham 
iqtisodiy hayotning eng muhim jihatlari, jumladan, jamiyatning 
iqtisodiy negizining huquqiy asoslari tartibga solingan bo‘lib, 
ushbu huquqiy normalar mamlakatimiz taraqqiyotida va 
iqtisodiy hayotida olib borilayotgan islohotlarni amalga 
oshirishda muhim rol o‘ynamoqda.
“Xalqimizning faravon hayot kechirishi uchun munosib 
sharoit yaratish - Konstitutsiyamizning bosh maqsadidir. 
Konstitutsiyamizda iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik erkinligi, 
barcha mulk shakllarining tengligi va davlat tomonidan birdek 
muhofaza etilishi kafolatlangan”.
Konstitutsiyamizda iqtisodiy sohada taraqqiy etgan 
mamlakatlarning asosiy qonunlarida mustahkamlangan mulk 
shakllarining xilma-xilligi, mulk huquqi kafolatlari, mulk 
huquqini amalga oshirish talablari, xususiy mulk daxlsizligi, 
mulk huquqining davlat tomonidan himoya qilinishi, tabiiy 
resurslardan jamiyat manfaatlarini ko‘zlab oqilona foydalanish 
lozimligi kabi qoidalar sifatida davlatning ijtimoiy xarakteri 
o‘z ifodasini topgan.
Ushbu konstitutsiyaviy qoidalar bozor iqtisodiyoti 
sharoitida tadbirkorlik erkinligi va xususiy mulkdorlar 
qatlamini shakllantirishda va shu orqali fuqarolik jamiyatini 

---