I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
24
25
yangi  Konstitutsiya  tayyorlanishi  haqida  xulosa  mavjud.  Va 
shu  asosda  Oliy  Kеngash  sessiyasida  birinchi  Prеzidеntimiz 
I.A.  Karimov  boshchiligida  64  kishidan  iborat  Konstitutsiya 
loyihasini tayyorlovchi komissiya tuzildi. 
Komissiya tarkibi vakolatli bo‘lib, unga deputatlar, barcha 
hududiy  tuzilmalardan,  davlat  va  jamoat  tashkilotlaridan, 
korxona  va  xo‘jaliklardan  vakillar,  huquqshunoslar,  olimlar 
va boshqa mutaxassislar vakillari kiritildi. Keyinchalik uning 
tarkibiga o‘zgartirish kiritilib, u yanada kuchaytirildi.
Komissiya o‘zining birinchi majlisini birinchi Prеzidеntimiz 
I.A.  Karimov  boshchiligida  1991-yil  12-aprelda  o‘tkazdi. 
Vaziyat va olib borilayotgan ishlar tahlil qilinib, loyihani ishlab 
chiqish  jarayonini  kuchaytirish,  shu  jarayon  bilan  bog‘liq 
barcha  ishlarni  muvofiqlashtirib  borish uchun  Konstitutsiya 
komissiyasi a’zolari va еtakchi olim, mutaxassislardan iborat 
32 kishi tarkibida ishchi guruhi tashkil qilindi.
Shuningdek,  Konstitutsiya  loyihasida  mo‘ljallangan  6 
bo‘limni  tayyorlash  uchun  6  ta  maxsus  kichik  guruh  tashkil 
qilindi, ularning tarkibiga 50 nafar huquqshunos, mutaxassis 
kiritildi.
Komissiya  va  barcha  guruhlar  ishining  samarali  bo‘lishi 
uchun  komissiya  raisi  ular  oldiga  quyidagi  aniq  vazifalarni 
qo‘ydi:
• birinchi, Konstitutsiyaviy rivojlanishning jahon tajribasini 
sinchiklab o‘rganib chiqish;
•  ikkinchi,  boshqa  mamlakatlarning  inson  huquqlari 
borasida, demokratiya va qonunchilik sohasida qo‘lga kiritgan 
yutuqlarini hisobga olish;
•  uchinchi,  kеng  xalq  ommasi  diliga  yaqin  va  tushunarli 
siyosiy yuridik hujjat yaratish.
Agar  shu  uch  topshiriqqa  sinchiklab  nazar  tashlasak, 
ularda  inson  huquqlari  va  manfaatining  ustuvorligi  asosida 
Konstitutsiya yaratilishi maqsad qilib qo‘yilganligini ko‘ramiz. 
nuqtayi nazaridan endi mutlaqo yaroqsiz bo‘lib qoldi.
1991-yil  31-avgustda  O‘zbekistonning  mustaqilligi  e’lоn 
qilinib,  1-sentabr  —  Mustaqillik  kuni  deb  belgilanar  ekаn, 
«O‘zbekiston  Respublikasining  Davlat  mustaqilligi  asoslari 
to‘g‘risida»gi  Qonun  O‘zbekistonning  mustaqilligini  huquqiy 
jihatdan  mustahkamladi.  Bu  mustaqil  O‘zbekistonning 
dastlabki  Konstitutsiyaviy  hujjati  hisoblanadi.  Unda 
O‘zbekiston  mustaqil  demokratik  davlat  ekanligi  belgilanib, 
demokratik davlatga xos xususiyatlar, tamoyillar o‘z ifodasini 
topdi.
O‘zbekiston Konstitutsiyasining qabul qilinishi sabablarini 
ko‘radigan bo‘lsak, uni ikkiga bo‘lish mumkin. Birinchi, bu bosh 
sabab  —  O‘zbekistonning  mustaqil  davlat  bo‘lishi.  Ikkinchi, 
ana  shu  sababdan  kelib  chiqadigan  boshqa  masalalar,  ya’ni 
yangi ijtimoiy munosabatlarning vujudga kelishi, unda shaxs 
manfaatining  ustunligi,  ana  shunga  mos  ravishda  shaxsning 
huquqiy holatini, davlat hokimiyati tuzulmalarining huquqiy 
holatini belgilash zarurligi hisoblanadi.
O‘zbekistonning mustaqilligi — uning jahon hamjamiyatida 
tutadigan o‘rniga bevosita ta’sir qildi, natijada, O‘zbekistonning 
dunyodagi boshqa davlatlar bilan munosabatini to‘g‘ri yo‘lga 
qo‘yish muhim ahamiyat kasb etdi.
 Hozirgi mamlakatlar taraqqiyoti ko‘p jihatdan mamlakatda 
inson  huquqlarining  qay  darajada  ta’minlanganiga  bog‘liq. 
Bunda  xalqaro  huquq  qoidalarining  mamlakat  miqyosida 
amal  qilishi  muhim  masala  bo‘lib,  uni  amaliyotga  joriy 
qilish  mexanizmlaridan  biri  xalqaro  hujjat  qoidalarini 
Konstitutsiyaviy  normalarga  singdirishdir.  Bu  masala  ham 
O‘zbekistonda Konstitutsiya qabul qilishga sabab bo‘ldi. 
O‘zbekistonda  yangi  Konstitutsiya  qabul  qilish  jarayoni, 
mustaqillikdan avval boshlandi. Konstitutsiya yaratish g‘oyasi 
1990-yil  20-iyunda  Oliy  Kеngash  tomonidan  qabul  qilingan 
«Mustaqillik  deklaratsiyasi»  bilan  bog‘liq.  Ana  shu  hujjatda 

---