I X t I o L o g I y a

Kitsimon akulalar (Rhincodontidae) oilasiga ham bitta tur-Rhincodon typus kiradi.Bu 
hozirgi baliqlarning eng yirigi bo‘lib, tanasining uzunligi 20 metrga etadi. Boa kichik bir 
muncha kichik bo‘lib, og‘zi uning ichida joylashgan. Plankton hayvonlari va mayda baliqlar 
bilan oziqlanadi. Odam uchun mutlaqo havfsiz. Urchishi yaxshi o‘rganilmagan.Topilgan 
tuhumining uzunligi 0,5 m dan bir oz katta boladi.Barcha okeanlarning tropik va subtropik 
suvlarida tarqalgan. 
Mushuksimon akulalar.(scyliorhinidae) oilasiga tanasining uzunligi 1,5 mgacha bolgan 
ko‘p (60ga yaqin) turlar kiradi. Ularning ikkita orqa suzgichi bo‘ladi.asosan dengizlarning sayoz 
joylarida yashaydi.Bular orasida uzinligi 0,5 mlik oddiy mushuk akula (Scyliorhinus canicula) 
ni ko‘rsatish mumkin.U evropa va SHimoliy Amerikaning Atlantika sohillarida yashaydi.Qora 
dengizda ham uchrashi mumkin. Bentos hayvonlari (molyuskalar, qisqichbaqasimonlar , 
chuvalchanglar) bilan oziqlanadi. Qobiqqa o‘ralgan 2-20 ta tuxum qo‘yadi. Tuxumida erga 
yopishish uchun mo‘ylovchlari bo‘ladi. 
Nazorat savollar 
1. Tog‘ayli baliqlar haqida tushuncha bering? 
2. Tog‘ayli baliqlarning umumiy tuzilishini tushuntiring? 
3. Ularning xarakterli belgilari haqida ma’lumot bering? 
4. Akulalarning sistematikasini aytib bering? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

18-AMALIY MASHG’ULOT 
 
Mavzu: Skatlar va ularning xarakterli belgilari. 
Skatlar turkumi (Batoidei) 
Bular tanasi orqa qorin tomonga qarab yassilashgan, ko‘krag suzgichlari kuchli vojlangan 
tog‘ayli baliqlar. Tana yassilashganligi tufayli jabra yoriqlari tanasining qorin tomonida 
joylashgan.Sachratgichlari akulalarnikiga nisbatan yaxshi rivojlangan.Suv ostida yotuvchi 
skatlar nafas olish uchun sachratgich orqali suv oladi.Skatlar suv tubida kam harakat qilib 
yashashga moslashgan.Xarakatida muhim ro‘l oynaydigan dum suzgichi juda kuchsiz 
joylashgan.Skatlar suv tubidagi kam harakat hayvonlar mollyuskalar, qisqichbaqasimonlar bilan 
oziqlanadi. Tishlari o‘tmas, chig‘anoq va bo‘g‘imoyoqlilar xitinini maydalashga moslashgan.