Ибрайым Юсупов

SEYFULǴABİT MÁJİTOV
(1869-1938)


Ómiri hám dóretiwshiligi. Seyfulǵabit Májitov jasında evropasha hám arabsha sawatlı bolǵan. Ol Tatarstandaǵı hám Ázerbayjandaǵı jámiyetlik-ádebiy hádiyselerden xabardar bolǵan. Jadidler menen dóretiwshilik baylanısta bolǵan. Sonlıqtan onıń dóretiwshiliginde jadidizmniń belgileri bar. Ol 20-jıllar qaraqalpaq mekteplerine arnap sabaqlıqlar jazǵan. Jańa ómir shınlıǵınan alıp qosıqlar jazǵan. Qaraqalpaq dramasınıń, prozasınıń baslawshılarınan biri bolǵan. Seyfulǵabit Májitov 1869-jılı Rossiyanıń Kazan guberniyasınıń Ortem awılında ápiwayı diyqan shańaraǵında tuwılǵan. Úy-ishi asharshılıqqa ushırap qalmaslıǵı ushın ákesi Májit Abdurakipov sol gezdegi ádewir abadan úlke Túrkstanǵa úy-ishin alıp, 1877-jılı kóshken (Ol waqıtları Orta Aziya Rossiyanıń Túrkstan general-gubernatorlıǵı dep atalatuǵın edi). Májittiń úyinde hayalı, ózi, eki qızı hám 12 jasar Seyfulǵabit bolǵan. 1880-jılı Tallıq dár`yasınıń boyındaǵı Qulen bolıstıń awılına kelip jaylasadı. Úyiniń ishi menen bolıstıń úyiniń xızmetin isleydi. Jas Seyfulǵabit sawatlı bolǵanı ushın Qulen bolıstıń balıq sanawshısı, xatkeri, keyin Qorazbek bolıstıń xatkeri boladı. Bul gezde Seyfulǵabit ullı klassik shayırımız Berdaq penen ushırasadı.
1912-jılı onıń úyi Qońıratqa kóship keledi. Bul endi jadidizmniń Qońırattaǵı tárepdarları menen tanısadı. Áeerbayjannan, Tatarstannan jurnallar alıp, ol jaqtaǵı jadidizmlik qubılıslardı úyrenedi.
1920-jılı ol Xiywaǵa muǵallimler tayarlaw kursına jiberiledi. Sol jılı kurstı tamamlaǵannan keyin Qońıratta rayonlıq keńeste, Xalıq bilimlendiriw bóliminde h.t.b. mákemelerde jumıslar isleydi.
1924-jılı Xorezm Xalıq respublikasınıń ordeni menen sıylıqlanadı. Ol 1925-1926-jılları Tashkentte bolıp, qaraqalpaq mekteplerine arnap «Oqıw kitabı», qaraqalpaq tilindegi «Álipbe», «Egedeler sawatı» atlı kitapların shıǵaradı. Ol Tashkentte bolǵan waqtında belgili bashqurt alımı, folklorist A.Dibaev, qazaqstanlı jazıwshı M.Áwezov penen tanısadı. 1927-1929-jılları Tórtkúlde «Erkin qaraqalpaq» gazetasında (házirgi «Erkin Qaraqalpaqstan») juwaplı xatker bolıp isleydi.
1932-1934-jılları Qıpshaq rayonında suw xojalıǵı mákemelerinde jumıs isleydi. 1937-jılı oǵan «xalıq dushpanı» degen jalǵan jala jabılıp, qamaqqa alınadı. 1938-jılı 69 jasında qamaqta qaytıs boladı.