Ibtido (tavrotning birinchi kitobi) Kirish

---

© Muqaddas Kitobni tarjima qilish instituti, 2016, 2018, 2020, 2022, 2023 
www.ibt.org.ru; [e-mail] 
IBTIDO 
(TAVROTNING BIRINCHI KITOBI) 
Kirish 
Ibtido kitobi Tavrotning birinchi kitobidir. Mazkur kitobda olamning yaratilishi, 
inson zotining paydo bo‘lishi, Isroil xalqining kelib chiqishi to‘g‘risida so‘z yuritiladi. 
Butun borliqni, yer yuzidagi jamiki xalqlaru shohliklarni, insoniyat tarixini yagona Xudo 
boshqarishiga kitobda alohida urg‘u beriladi. 
Ibtido kitobining birinchi qismida (1-11–boblar) olam va insoniyatning Ibrohim 
payg‘ambargacha bo‘lgan davri hikoya qilinadi. Xudo hamma narsani juda ajoyib qilib 
yaratgan edi, lekin ilk yaratilgan ikki inson — Odam Ato bilan Momo Havo Xudoga itoat 
etmadilar. Ularning itoatsizligi tufayli dunyoga gunoh kirib keldi. Insonlar shu qadar 
gunohga botib ketdilarki, Nuh payg‘ambardan va uning oilasidan tashqari, jamiki 
insoniyatni qirib tashlash uchun Xudo yer yuziga to‘fon yuborishga qaror qildi. Nuh va 
uning oilasi Xudoga itoat etardi, shuning uchun Xudo Nuhga: “O‘zingni, oilangni, 
hayvonlar va qushlarning har bir turini saqlab qolish uchun katta kema yasa”, deb amr 
etdi. To‘fondan keyin odamzod yana yer yuzi bo‘ylab yoyildi. Lekin ularning ko‘pchiligi 
yana Xudoga itoat etmay qo‘ydi. 
Ibtido kitobining qolgan qismi (12-50–boblar) Ibrohim va uning xonadoni tarixiga 
oid voqealarni qamrab oladi. Xudo Ibrohim xonadonini, O‘zimning xalqim qilaman, deb 
tanlab oladi. Ibrohim va uning xotini Sora befarzand edilar, lekin Xudo ularga farzand 
va’da qilib, o‘sha farzand orqali jamiki xalqlarga baraka berishini aytadi. 
Xudoning amri bilan Ibrohim va Sora o‘zlarining ona yurtini tark etib, Kan’on yurtiga 
ko‘chib boradilar. Xudo bu yurtni ularning nasliga berishni va’da qilgan edi. Ibrohim 
bilan Sora ancha keksayib qolganlarida, Xudo O‘z va’dasini bajarib, ularga o‘g‘il ato 
etadi, ular o‘g‘lining ismini Is’hoq qo‘yadilar. Is’hoq ikki o‘g‘il ko‘radi, o‘g‘illariga Yoqub 
va Esov deb ism qo‘yadi. Yoqub o‘n ikki o‘g‘il ko‘radi. Ular Isroilning o‘n ikki qabilasiga 
asos soladilar. 
Kitobning oxirida Yoqubning o‘g‘li Yusuf haqida hikoya qilinadi. Yusufning aka–
ukalari uni Ismoiliy savdogarlariga qul qilib sotib yuborishadi. Lekin vaqti kelib, Yusuf 
Misr hokimi bo‘ladi. Shu orqali u qahatchilik davrida Misr xalqini va otasi Yoqubning 
butun xonadonini qutqarib qoladi. Mazkur kitobning mohiyati shundan iboratki, Xudo 
insoniyat taqdirini boshqaradi, yuz berayotgan hamma hodisalarni nazorat qiladi, hatto 
insonning yomon niyatiyu qabih ishlarini O‘zining ezgu rejasini amalga oshirish uchun 
ishlatadi. Misr yurtida Yusuf aka–ukalariga shunday deydi: “Sizlar menga ravo ko‘rgan 
yomonlikni Xudo yaxshilikka ishlatdi. Son–sanoqsiz odamlarni saqlab qolish uchun U 
meni shu yerga olib keldi.” (Ibtido 50:20)