Ижтимоий педагогика


Узбекистонда куп болали оилаларнинг минтацавий хусусиятлари


Download 3.57 Mb.
bet36/107
Sana03.06.2024
Hajmi3.57 Mb.
#1899126
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   107
Bog'liq
Ijtimoiy pedagogika (Nodira Egamberdiyeva)

Узбекистонда куп болали оилаларнинг минтацавий хусусиятлари.
Узбекистонда юкрри тугилиш даражаси куйидаги минтакдвий омиллар билан изохданади:

— аёлнингжамият ва оиладаги урни.
Хозирги кунгача, оилавий тарбия амалиётида купболалиликнинг ижобий ва салбий хусусиятлари борасида ба\слар олиб борилмокда. Сабаби, муаммонинг ахамиятли эканлигига кдрамай, бу масала \али етарли даражада урганилмаган.
Куп болали оила катталар ва болалардан иборат узига хос жамоадир. Унда шахснинг ижтимоийлашуви учун кулай шароитлар яратилади. Бундай оилада тарбия жараёнини ташкил этиш муаммоси билан шугулланувчи олимлар \ам турли кдрашларга эгадир. Уларнинг баъзилари куп болали оилада бела жамоа муносабатлари оркдли тажриба туплайди, дейишади, чунки куп болали оила тарбия учун кулай шароитлар яратади ва ота-оналарнинг болалари \ак;ида кдйгуришлари тенг таксимланган булади. Бош кд тадкикотчилар эса, аксинча, куп болали оилада бола \ар томонлама етарли ривожланмайди, деб Хисоблашади.
Агар оилавий тарбия бола индивидуаллигини аникдаш ва унинг кобилиятларини ривожлантириш керак, деган коидадан келиб чиксак, бунинг учун оила ни\оятда ривожланган булиши кераклигига амин буламиз.
КУп болали оилада индивидуал ёндашув буладими? Бу ерда тарбия жараёнининг куп тамонламалилиги ва стандартлашуви руй бермайдими?
Индивидуал ёндашув учун, аввало, психологик ва педагогик билимлар, шунингдек, тарбия жараёнида болаларни кузатиш учун махсус вак,т ва психологик та\лил утказиш керак.
Баъзи тарбиявий омиллар узбек оиласида, хусусан, куп болали узбек оиласида уй хужалигини юритиш билан боглик- Купчилик узбек оилаларида уй ишларини к,из болалар бажаришади, угил болалар эса бу вазифалардан деярли озод килинганлар. Бу холат кейинчалик угил бола характерида оиладаги муомаласига халак,ит берувчи одатларни юзага келтириши мумкин.
Баъзан болалар уй юмушларига хдздан ортик, вакд ажратишади. Бу \ам уларнинг таълим олишига салбий таъсир курсатиши мумкин. Баъзи узбек оилаларида ота-оналар болаларининг ук,ишига бефарк, булишади, уларга уйга берилган топширикдарни бажаришда амалий ёрдам беришмайди. Узбек оилаларида бола уй вазифаларини кечкурун барча оила аъзолари тупланишганда килиш одат булган. Бу вазиятда коптина чалгитувчи омиллар хам пайдо б^лади: телевизор куриш, оила аъзоларининг узаро сухбатлашиши, уй юмушларини бажариш ва х-К- Купгина оилаларда болаларнинг ук,иши учун шароитлар мавжуд, бирок, улар хар доим хам яхши жихозланган булавермайди. Бу борада аксарият ота-оналар педагогик маслахатларга э\гиёж сезадилар. Шундай холларда ота-оналарни болаларга ёрдам беришнинг аник,усуллари билан таништириш лозим.
Узбек оилаларидаги йигит-киз'ларнинг ижтимоий мослашувига халадит берувчи омилларга кизларни купинча факдт оилавий хаёт учун, йигитларни эса мехнат, касб учун тайёрлашни киритишимиз мумкин. Аёл кишидан малакавий ва касбий фаолликни, эркак кишидан эса уз хизмат ва оилавий мажбуриятларни бажаришни талаб килувчи, хозирги кунда бу анъаналарнинг сакданиб к,олиши замонавий ижтимоий талабларга зид келувчи ходисадир. Бу ходиса ижтимоий тарбия ва оилавий тарбия уртасида келишмовчиликлар борлигидан далолат беради. Бундай салбий омилларнинг таъсирини бартараф этиш оилани шахе ижтимоийлашувининг асосий омили сифатида мукаммаллаштиришни талаб к,илади. Бу масаланинг мухимлиги “Кадрлартайёрлаш миллий дастури”да илгари сурилган булиб, таълим-тарбия жараёни талаблари болалар тарбиясига нафакдт мактабга, балки оилага хам уз талабларини куйганлиги билан катта ахамиятга эга булмокда.
Шу билан бирга, бир к,атор узбек педагог-олимлари айнан куп болали оилаларда болалар тарбияси учун кулай шароитлар мавжуд, деб хисоблашади. Аввало, куп болали оила педагогик

муносабатга киришиш учун цулай булган ёш хусусиятларига эга. Бир нечта бела мавжуд булганида ота-оналарнинг гамхурлиги \ам улар орасида тенг таксимланади. Катта оилада бола ёшлигиданок жамоавий муносабатларга киришади. Катта ва кичик болалар уртасида турли узаро муносабатлар шаклланади. Купгина ота-оналар куп бодали оилаларда болаларни тарбиялаш осон, чунки бунда катта фарзандлар ёрдам беришади, дейишади. Куп бодали оилалардаги тарбиянинг энг мухим омиллари: муомала мухити, биргаликдаги мехнат, жамоавий ташаббус, ота-оналарнинг талабчанлиги, болалар ёшини инобатга олиш Хисобланади. Бундай оилалар фарзандлари ахлокий хислатларининг шаклланганлиги мехнатсеварлиги, мехрибонлиги, тугрисузлиги, мустакиллиги, ишбилармонлиги билан ажралиб туришади. Катта оилада мустахкам ва табиий болалар жамоаси шаклланиб, унда бу жамоа аъзолари биргаликда гамхурлик курсатишади, оиланинг бошка аъзолари олдида масъулиятли эканликларини хис этишади.
Шундай цилиб, узбек оиласининг куп болалилик омили бола тарбиясига, умуман олганда, ижобий таъсир кУрсатади.

Download 3.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling