Ижтимоий педагогика


— 1940 йиллардаги ижтимоий-педагогик фаолиятнинг асосий йуналишлари


Download 3.57 Mb.
bet11/107
Sana03.06.2024
Hajmi3.57 Mb.
#1899126
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   107
Bog'liq
Ijtimoiy pedagogika (Nodira Egamberdiyeva)

1917 — 1940 йиллардаги ижтимоий-педагогик фаолиятнинг асосий йуналишлари. Хамза фаолияти икки давр — инкилобгача ва инкилобдан кейинги даврлар ту кнаш увила давом этган. 1917 йилги октябр инк,илоби натижасида большевикларнинг янги Хокимияти томонидан хайрия фаолиятига чек куйилган ва унинг моддий (шахсий мулк) ва маънавий (дин) манбалари йук килинган. Ижтимоий муаммоларни ечишни эса давлат уз зиммасига олган
Бу вакдда барча жойларда, жумладан, Узбекистонда ижтимоий тарбия булимлари тузила бошланади. Вояга етмаганларни ижтимоий ХУКУКИЙ химояси буйича муассасалар ташкил этилади. XX асрнинг 20-йилларда мактабга моддий ёрдам берувчи “комсод” (ёрдам кумитаси) номли ташкилотлар фаолият юритган. Шунингдек, кам таъминланган оилаларни моддий таъминловчи "камбагаллик фондлари” хам мавжуд булган. Бу фондлар камбагал оилаларни энг кам микдордаги озик,-овкдт махсулотлари билан таъминлаганлар.
В. Ф. Лубенцов томонидан бошкариладиган КарлЛибхкнет номли мехнат мактабинингтузилиши республика хаётида мухим вок,еа булган. Мактабининг фаолияти ижтимоий педагогик тамойилларга асосланган эди. Ушбу таълим муассасаси Тошкент шахри якинидаги 600 та етим болалар тарбия топган илк мактаблардан эди. Туркистон АСР хукумати 1918 йилда мактабга Никольское кишлоги ёнидаги янги бинони беради. 1919—1920 йиллар к,иши жуда огир келади. Болалар иситилмаган хоналарда яшашар эди, на чирок, на керосин бор эди. Кийинчиликларга карамай мактаб педагогии жамоаси ижод билан машгул булишни давом эттирарди. Мактаб байрамларида ёш икдидорли болалар турли тамошаларда иштирок этишарди. Укувчилар аксарият вакдларини тоза \авода, спорт билан шугулланиш ёки турли расмлар чизиш билан утказишарди. Ук,увчиларнинг узига хос хусусиятларини инобатга олиб, мактаб педагоглари таълим- тарбияни кдттиккуллик ва кучли интизом тамойиллари асосида олиб борар эдилар. Мактабнинг укув ва мехнат фаолияти ёрк,ин ижтимоий йуналишга эга булган. Масалан, “Нихол” тугараги энг камбагал ахолига 6000 дона нихол \адя этди, 30 та дехконга кишлокхужалиги кургазмасида иштирок этишга кумаклашади.
"Тозалик” тугараги кишлокдаги овкдтланиш, сувдан фойдаланиш, маиший ва санитар-гигиеник шароитларни назорат к,иларди. Ук,итувчилар узлари турли фанлардан укув кулланмалари тузар эдилар. Жисмоний мехнат, укув ва синфдан ташкари машгулотлар билан урин алмаштириб утказиларди. Бахор, ёз ва кузда машгулотлар дала ва богларда угказилар эди. Улар бугдой, пахта, гуруч, жухори, сабзавотлар етиштириш билан бирга ипакчилик, асаларичилик билан хам шурулланишарди. Бундай турли хил машгулотлар укувчиларда агротехник ва зоотехник куникмалар шаклланишига олиб келган.
Болалар мустакиллиги ва масъулиятлигини ривожлантир- ишнинг яна бир методи уз-узини бошкдриш тизими булиб, у жамоада муомала килиш куникмаларини шаклланишига кумак берган.
Мактаб жамоаси барча моддий кийинчиликларни бартараф этган ва 1921 йилда бу муассаса тажриба мактабига айлантирилган. К,искд вакд мобайнида икдидорли ва кизикувчан педагоглар жамоасининг ташаббуси билан ушбу мактабга укитувчи кадрлар малакасини ошириш билан шугулланувчи, шахар ва к,ишлок, мактаблари учун методик кулланмалар, дастурлар чикдрувчи республика илмий-методика маркази макрми берилган.
Мактаб жамоаси илк марта "Кишлок, укитувчисининг кутубхонаси” номли методик дарсликлар яратган. Шунингдек. 1925 йилда В. Лубенцовнинг “Бошлангич мактабда даре бериш методлари” (узбек тилида) номли китоби, 1928 йилда В. Ф. Лубенцов ва Н. П. Архангелский тахрири остида "Билим” номли узбек мактаблари бошлангич синф укувчилари учун илк хрестоматия чоп этилган.
Бу мактаб тажрибаси нихоятда кизикдрли булиб, баъзи жихатларини замонавий ижтимоий вазиятда куллаш максадида урганишни талаб килади.
1920 — 1930 йилларда ижтимоий педагогик тарбиянинг асосий й^налишлари куйидагилар булган:

  • саводсизликни бартараф этиш (айник,са, аёлларда);

  • ме\нат тарбияси ва таълимни йулга куйиш;

  • мактаб-интернатларни яратиш;

  • таълимни ишлаб чикдриш билан бирлаштириш.

XX асрнинг 30-йилларида болаларнинг мактабдан ташкдри фаолияти ривожлана бошлаган. Бунда болаларнинг техник ва кишлокхужалик станциялари, клублари, кутубхона ва театрлари фаолият юритган. Мактаб тугараклари ёшларнинг ижодини ривожлантириш \амда уларнинг буш вакуларини марокди утказишлари учун восита сифатида ташкил килинар эди. Айнан шу даврда педагогик фаолиятини бошлаган узбек шоири F. Руломни (1903 — 1966) тилга олмай илож йук.
1918 йилда F. Рулом илк узбек мактаб-интернатларининг очйлишида фаол иштирок этган ва 1943 йилгача бу мактабларда даре берган. Унинг фаолияти бир кдтор ижтимоий педагогик вазифалардан—саводсизликка карши кураш, катталар учун кечки курсларни ташкил килиш, таълим беришнинг илгор усулларидан фойдаланиш, укувчиларнинг муста^ил бадиий фаолиятига рахбарлик килиш, укувчиларда каебга ва мехнатга кизикиш уйготишдан иборат эди. Р.Рулом оилавий тарбияга катта эътибор берган ва боланинг муваффакиятли ижтимоий ривожланиши куп жихатдан ота-онанинг шахсий намунасига боглик эканлигини далиллар билан асослаб бера олган.,

Download 3.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling