Ижтимоий педагогика


Download 3.57 Mb.
bet14/107
Sana03.06.2024
Hajmi3.57 Mb.
#1899126
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   107
Bog'liq
Ijtimoiy pedagogika (Nodira Egamberdiyeva)

Менталитет — бу шахе ёки ижтимоий гурухнинг дунёни муайян образда кабул килиш, хис килиш ва унда тафаккур юритишини уз ичига олувчи индивидуал ва жамоа онг даражаси.
Менталитет шухалкнинг узок,тарихий ривожланиши натижасида шаклланади ва миллий характер, иктисодий ва ижтимоий хулк- атворнинг миллий моделини белгилаб беради.
Менталитет хатто бир мафкура бошкдсига узгарганда \ам узининг асосий хусусиятларини саклаб колиши мумкин. Замонавий илмий адабиётларда менталитет бир хил маданиятга тегишли одамларнинг у ёки бошкд масалани англаш ва тушунишда умумийлик мавжудлиги билан аникданади. Турли халкдарнинг менталитлари куйидаги ижтимоий ходисалар билан фаркданади: ижтимоий тузилмага бахо бериш, ХУКУК ва одат Хакидаги кдрашлари, озодликка муносабати, озодликни тушунишлари, мехнат, мулкчилик, бойликка муносабатлари, замон ва маконни тушунишларини кдндай к,абул к,илишлари.
Менталитет — бу халк маданиятининг кенг майдондаги квинтэссекциясидир. “Менталитет” категорияси, одатда, ижтимоий — психологик категория сифатида тушунилади. Менталитет тушунчаси таркибининг психологик тахлили менталитет тушунчасини муайян маданиятда яшовчи одамларнинг интеграл тасвири сифатида тушуниш имконини беради. Бу тахлил И. Г. Дубров, В. И. Кукушкин, А. С. Памарин, В. С. Барулинлар томонидан угказилган. Бошкдча кдлиб айтганда, менталитет жамиятнинг маънавий-рухий к,иёфаси, жамият дунёкарашининг асосий улчови сифатида тушунилади.
Менталитет ижтимоийлашув жараёнида мухим урин тутади, чунки у ижтимоий ахборот ташувчиси хисобланади. Ижтимоий ахборот бу холатда 3 асосий гурухга булинади:

Менталитет ижтимоий ахборотнинг узига хос к,исми сифатида узининг узатиш каналларига эга. Улар орасида энг асосийлари табиий мухит, мумтоз ва бошкд кенг таркалган матнлар, тил таркиби ва кундалик юмушлар хисобланади. Хозирги кунда “менталитет” тушунчаси фанда тор ва кенг маънода тушунилади. Кенг маънода менталитет жамият, жамият онгини кабул килишнинг узига хослигини, тушунишнинг умумий акдий фаолият воситаси (инструментарияси) сифатида, узининг табиий ва ижтимоий мухитини хамда узлигини муайян тарзда англаш, оламга узига хос муносабатда булиш имконини беради.

1-расм. Менталитет на унинг таркибий кисмлари

Тор маънода эса менталитет ижтимоий маълумотнинг нисбатан чукур ва кам Узгарадиган цисми булиб, миллий характер ва дунёни тушунишга асосланган аждодлар тажрибаси сифатида карал ад и.
Ижтимоий педагогика, худди педагогика каби, тарбияланувчиларнинг этнопсихологик хусусиятларини инобатга олиши керак. Миллий психологияни билиш тарбия ишининг сифатини оширишнинг самарали йулларини топишга имкон беради. Этнопсихология педагогика фанига муайян миллий гурухлар вакиллари томонидан тарбиявий таъсир чораларини кабул килишнинг узига хосликларини, турли халкдарнинг тарихий тажрибаси ни инобатга олиб тарбиявий тадбирлар мазмунини, у ёки бу миллат вакилларининг тарбиявий чораларга куникиш хусусиятларини, аник этник гурух вакилларида миллий психологиянинг ифодаланишини, турли халкларда тарбиявий таъсир пайтида интизомий муносабатларнинг ифодаланиш хусусиятларини, миллий минтакаларда одамларга нисбатан кулланилаётган психологик таъсирга богликравишда тарбия ишининг махсулдорлигини, турли миллат вакилларининг муомаласи жараёнида шахслараро муносабатларнинг шаклланиши кабиларни урганишга ёрдам беради.
Инсонларнинг миллий психологик хусусиятлари уларнинг фаолиятига куйидаги шаклларда таъсир курсатади:

  • фаолиятнинг миллий узига хослиги;

  • инсон хислатларининг миллий хусусияти;

  • миллий ахлок,ий мухитнинг узига хослиги.

Миллий психологик хусусиятлар нафакат инсон рухиятига таъсир курсатади, балки бужараёнга муайян тузилиш ва мазмун хдм беради.
Психологияда ижтимоий онг хрдисаси сифатида туртга сохдни ажратиш мумкин:

Download 3.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling