Ижтимоий педагогика


Download 3.57 Mb.
bet42/107
Sana03.06.2024
Hajmi3.57 Mb.
#1899126
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   107
Bog'liq
Ijtimoiy pedagogika (Nodira Egamberdiyeva)

Адаптация тушунчаси. Адаптация — организмнинг ташки му\ит билан адекват алокаларнинг шаклланиш хусусияти. Шунингдек, адаптация организм фаолиятини ташки му\ит эхдиёжларига караб узгартириш кобилияти камдир.
Барча тирик мавжудотлар узгарувчан атроф-мукитга доимий адаптацияни таъминловчи механизмларга эга. Бу кобилият гомеостаз асосида руй беради. Бирок атроф-му\итнинг бундай узгаришларини олдиндан кура билиш ва унга куника олиши факат инсонга хосдир. Инсоннингбу юкори адаптив кобилияти тугма булмай, му\ит билан доимий алокасининг окибати сифатида ривожланиб келади.
Инсоннинг куникиш реакцияси шакллари ижтимоий адаптация сифатида аникланиши лозим. Бошка тирик мавжудотлардан фаркди уларок, и неон ижтимоий му\ит узгаришларига киника олиши ва бу хрлатлар учун юриш-туриш реакцияларини ишлаб чикиши лозим.
Инсондаги адаптацией механизмларда \ал килувчи ролни ижтимоий омиллар уйнайди. Илмий-техникавий ривожланиш, урбанизациянинг тезлашиши, табиат ва космосни фаол узлаштириш, алока воситаларининг кенгайиши ва компьютерлаштириш, давлатлараро интеграция жараёнлари инсонда Узгарувчан му\ит шароитларига тез куника олиш Кобилиятини шакллантириш масаласини мукимлаштиради. Бу Кобилият шахе ривожининг янада \ал килувчи а\амиятга эга таркибий кисмигаайланмокда.
Инсоннингтугилиши адаптация борасидаги илк синовдир. Янги тугилган чакалокда \ам куникиш механизмлари мавжуд булади.
Бирок гудаклик даврида мух,ит билан фаол узаро муносабатлар натижасида олий нерв фаолиятида баъзи мураккаб функциялар вужудга келади. Мияда ахборот туплаш ва уни кдйта ишлаш болага ижтимоий му\итнинг ижтимоий тажрибасини тарбиявий таъсир оркали узлаштириш имконини беради.
Сунгги йилларда гудакликдавридаги ижтимоий адаптацияга кизикиш анча оргди. Таълим муассасалаларида тарбияланаётган барча болалар учун ижтимоий адаптация муаммоси мухим ахамиятга эта. Хозирги вак,тда боланинг куникиш имкониятларини ошириш, унинг ижтимоий алокдларини кенгайтириш бола шахсининг шаклланиши учун ни\оятда катта ахамият касб этмокда.
Бола шахсининг ривожланиши унинг алокдларининг хилма- хиллигига боглик. Демак, боланинг хар томонлама ривожланиши унинг алокдларининг куп томонлама ривожланишига сабаб булади. Шунинг учун ижтимоий алоцаларнинг барвакд шаклланиши тарбияга ижобий таъсир курсатади.
Ижтимоий адаптация кобилияти олий нерв фаолиятининг ривожланишига боглик равишда постанал антогенезда шаклланади. Бу жараён хаётнинг илк уч йилида, айникса, жадал кечади.
Шахснинг ижтимоий адаптацияси учун янги ижтимоий мухитдаги алока ва меъёрлар хакидаги маълумот мухим ахамиятга эга. Янги ижтимоий талабларга куникиш бир канча рухий-хиссий кийинчиликларни хам келтириб чикаради.
Бола ижтимоий адаптацияни уз тажрибаси асосида таълим- тарбия жараёнида урганади. Ижтимоий адаптация кобилиятини Хосил килиш, уз навбатида, куникиш имкониятини кенгайтиради. Шу билан бирга, боланинг куникиш имкониятларида инкирозли холатлар хам хосил булиши мумкин. Бу имкониятлар эса боланинг атрофидагилар билан алокаларининг ривожланишига, бола миясида ахборотларни Кайта ишлашига боглик булади.
Болада аник бир микроижтимоий мухитнинг шартлари сифатида шаклланадиган юриш-туриш шакллари ижтимоий адаптациянингфизиологик холати хисобланади. Бу шароитлар узгаради, масалан, болалар бирон-бир муассасага кирганларида улардан юриш-туришининг хам узгариши талаб килинади. Турли ёш даврларида бу турли даражадаги кийинчиликларни келтириб чикаради.
Болаларнинг таълим муассасаларидаги адаптацияларининг асосий хусусияти уларнинг оилаларида шаклланадиган, ота- онаси хамда сафдошлари билан шаклланадиган муносабатлари орасидаги фаркдир.

Боланинг болалар муассасаси жамоасига куникишида бола доим уйда, оиласида утказган даврларида шакллангани унинг ота-онаси билан узаро муносабатларининг бузилиши хак,ида ran кетмайди. Бунда як,ин инсонлари билан айрим ва оилавий тавсифга эга булмаган янги алокдларнинг шаклланиши назарда тутилади.
Боланинг янги мухит шароитлари билан танишганиданок унинг олдига куйилган талаблар, шубхасиз, у ёки бударажадаги кийин масала хисобланади. Мураккаблик даражаси боланинг индивидуал хусусиятларига боглик- Факдтгина баъзи холларда мураккаблик даражаси бола имкониятларидан юкрри булиши мумкин. Шундай холларда болага бу мураккабликларни енгишга ёрдам берадиган йулларни кидириш лозим, чунки айни шу пайтнинг узида унинг ижтимоий алокдларининг кенгайиши Хам содир булади.

Download 3.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling