Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va mulkchllik munosabatlari

3-chizma. Davlat mulkini xususiylashtirishning usullari.
Davlat 
korxonalarini 
xususiylashtirish 
bu 
mulkchilikning 
rivojlanishiga, uning yangi bosqichiga o‘tishiga bo‘lgan talabidan kelib 
chiqadigan 
bir 
jarayondir. 
Xususiylashtirishning 
rivojlanishini
114
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ta’minlaydigan muhim omillandan biri - bu ishlab chiqaruvchilar hamda 
tadbirkorlaming tashabbusi, ularning ishlab chiqarishdagi faolligi hamda 
ishbilarmonligidir. Davlat mulkini xususiylashtirish natijasida hokimiyat 
va ishlab chiqarish sohalariga yangi ishbilarmonlar, aholining faol qismi 
jalb etiladi va mulkiy munosabatlarni rivojlantirididan hamda mulk 
shakllarini takomillashtirishdan aholining shu qismi manfaatdoigina 
bo‘lib qolmay, balki o'rta va quyi ijtimoiy qatlamni ham mulkiy 
munosabatlarni takomillashtirishdan manfaatdor qiladi.
Davlat mulkini xususiylashtirish siyosati mamlakatning o'ziga 
xos xususiyatlarini, mahalliy va milliy sharoitlami, urf-odatlami 
hisobga olgan holda olib borilishini ko‘zda tutadi.
Davlatlashtirishdan qaytishning muhim yo‘nalishlari bu ijara 
munosabatlarini rivojlantirish va aksionerlik mulkini shakllantirish 
hisoblanadi. Bu jarayon ma’lum tadbirlaiga rioya qilingan holda olib 
borilishi lozim, bu awalo, ixtiyoriylik asosida, oshkoralik hamda 
jamoatchilikning umum ishtirokida amalga oshirilib, u mehnat 
jamoalarining 
iqtisodiy 
manfaatiga, 
davlat 
manfaatlariga 
putur 
yetkazmasligi, shu bilan birga iste’molchilar manfaatlariga ham zid 
bo‘lmasligi zaair. Bu holda mahsulot hajmi, sifati va mehnat 
unumdorligini oshirish, ishlab chiqarishni boshqartemi yax£ii tadikil etish, 
mavjud moddiy texnika, moliyaviy va mehnat resurslaridan, fan va 
texnika yutuqlari, yangi texnologiyadan samarali foydalanish, tovar ishlab 
chiqaridini ko'paytiri^ hiaobiga bozorda narxlarning pasayishiga erishidn 
yo‘li bilan aholining moddiy farovonligning odiidiiga eridiidi talab etiladi.
Mamlakatimizda 
amalga 
oshirilgan 
xususiylashtirish 
jarayonining o ‘ziga xos jihati — bu uning bosqichma-bosqich 
olib borilganligidir (4-chizma).
0 ‘zbekistonda iqtisodiy islohotlaming birinchi bosqichidayoq 
mulkchilikning hamma shakllari teng huquqli ekanligi konstitutsion 
tarzda e’tirof etildi va davlat mulki monopolizmini tugatish hamda 
bu mulkni xususiylashtirish hisobiga ko‘p ukladli iqtisodiyotni real 
shakllantirish vazifasi qo‘yildi. Awalo, mulkchilikning turli xil 
shakllari qaror topishi uchun teng huquqiy normalar va amal qilish 
mexanizmlari yaratildi9-
*