Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar

 
35 
www.academiascience.uz
 
v) o‘quvchilarning insholarini tekshirayotganda daftarining ahvoliga, xatining 
sifatiga, xatolariga va ayniqsa, uning ifoda tarziga, aytishjoiz bo‘lsa, uslubi bo‘yicha 
hech qachon tanbeh bermaslik kerak. Adabiyot darslarida maqsad ijodga yo‘lganda 
bu jihatlar ikkinchi planda qoladi; 
g) ijod paytida hajm va mazmun masalasi, uning tili diqqat markazida 
turmaydi. O‘quvchi bularga e’tibor qilsa, asosiy fikrni unutib o‘yishi mumkin.
U yozuvchi emas. Til, uslub, husnixat va imlo masalasi, odatda ona tili darslarining 
zimmasiga yuklanadi.
O‘quvchilarni insho yozishga o‘rgatish darayoni va shu tarzda tashkil etilsa, 
adabiyot a’li oldiga qo‘yilgan maqsad va amalga oshishi birmuncha tezlanishi tayin.
Odatda, o‘quvchilar o‘z insholarida darslik mualliflari “yopishib olishadi”. 
Buning asosiy sabablari ularning yozma ishni qanday bajarishni bilmasligi, o‘z fikrini 
ifodalashga o‘rgatilmagani, timsollari haqida shaxsiy qarashlarining yo‘qligi, asar 
mazmunini yoki matnning qaysi o‘rni va jihati ta’sir etganini ajrata olmasliklaridadir. 
O‘quvchilarning yozma ishlarini tashkil etishdan oldin o‘qituvchi ular badiiy asarni 
qanday o‘qiganlari va qanchalik tushunganlarini aniqlab olishi zarur. Shundan kelib 
chiqib ma’lum darajada tushuntirish ishlari amalga oshiriladi. Ayni vaqtda 
o‘quvchida mustaqil fikr, sog‘lom ma’naviyat shakllantirish yo‘lida ham ishlanadi. 
 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 
1. 
Abdusamatov R. O‘zbek tilida gap bo‘laklarining noamaliy mavqeyi 
masalasi. AKD. Samarqand, 2004.
2. 
Berdaliev A. O‘zbek tili ergash gapli qo‘shma gaplarida sintaktik aloqa 
va sintaktik munosabatlar. –T., Fan, 2008.
3. 
Mamajonov A. Qo‘shma gap stilistikasi. –T., O‘qituvchi,1990. 
4. 
Mahmudov N., Nurmonov A. O‘zbek tilining nazariy grammatikasi. –
T., O‘qituvchi, 1995. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 11-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI