Ilmiy tadqiqot metodologiyasi. Ponomarev A. B., Pikuleva E. A

3-sxema. Voqelikning tasvirlarini olish usullari

Tabiiyki, ushbu sxemaning tarkibiy qismlari bir-biriga mutlaqo mos kelmasligini tasavvur qilish kerak - bu dunyo va shaxsga nisbatan turlicha qarashlar va tadqiqot faoliyatiga duch kelgan har qanday odamga bir xil mavzuni turli ko'zlar va turli tomonlardan baholash qobiliyati rasmni yanada ishonchli qilishiga aniq. . Ushbu sxema faqat fan ko'r-ko'rona e'tiqodga yoki hokimiyatga sig'inishga tayanolmasligini aytadi va bu din uchun normadir.

Ilmiy rivojlanishning ommaviy tarixiy amaliyot talablariga muvofiqligi ilmiy tadqiqotning asosiy yo'nalishlarini taqozo etadi. Bu fan rivojlanishining asosiy harakatlantiruvchi kuchi yoki manbai. Shu bilan birga, biz bu nafaqat amaliyotning ehtiyojlariga, masalan, pedagogik, ta'limga, balki ijtimoiy-tarixiy amaliyotga ham bog'liqligini ta'kidlaymiz. Har bir aniq tadqiqot amaliyotning aniq talablari bilan belgilanmasligi mumkin, lekin fanning rivojlanish mantig'idan kelib chiqishi yoki masalan, olimning shaxsiy manfaatlariga qarab belgilanishi mumkin. Biroq, rasmni kattalashtirishga hojat yo'q. Ilmiy tadqiqotlar qisqa muddatli (amaliy) va uzoq muddatli (fundamental) holda ham ishlab chiqilishi mumkin. Ularning soddaligi masalasi hal qilinmaydi, har bir sohada zarur. Olimning ilmiy qobiliyati ko'p jihatdan uning tayyorlanmagan tomoshabin uchun ravshan bo'lmagan tadqiqotlar samarasini ko'ra olishiga bog'liq. Bu erda fan rivojlanishining nisbiy mustaqilligi namoyon bo'ladi. Ilm-fan qanday aniq vazifalarni bajarmasin, ushbu muammolarni hal qilish fan ma'lum bir zarur darajaga, voqelikni anglash jarayonining ma'lum bosqichlariga etganidan keyingina amalga oshirilishi mumkin. Bundan tashqari, ilmiy qarashlari, ilmiy inshootlari o'rnatilgan urf-odatlar va qarashlarga zid kelganda, olimdan ko'pincha jasorat talab etiladi.

Ilmiy izlanishlarda fanning barcha sohalarining o'zaro ta'siri va o'zaro bog'liqligiga e'tibor qaratish lozim, buning natijasida bitta fan sohasi mavzusi boshqa fanning usullari va usullari bilan o'rganilishi kerak. Natijada sifat jihatidan turli hodisalarning mohiyati va qonuniyatlarini yanada to'liqroq va chuqurroq ochish uchun zarur shart-sharoitlar yaratilmoqda.

Ilmiy tadqiqotlar uchun ajralmas shart bu tanqid erkinligi, ilm-fan masalalarini bemalol muhokama qilish, turli fikrlarni ochiq va erkin ifoda etishdir. Tabiatdagi, jamiyatdagi va odamdagi hodisa va jarayonlarning dialektik jihatdan bir-biriga zid bo'lganligi fanda darhol va to'g'ridan-to'g'ri aniqlanmaganligi sababli, o'rganilayotgan jarayonlarning faqat bir-biriga qarama-qarshi tomonlari kurashayotgan fikr va qarashlarda aks etadi. Bunday kurash natijasida o'rganish ob'ekti bo'yicha turli xil qarashlarning boshlang'ich muqarrar bir tomonliligi yo'q qilinadi va yaxlit nuqtai nazar ishlab chiqiladi, bugungi kunda bu voqelikning o'zi eng mos aksidir.

Va nihoyat, yangi boshlanuvchi tadqiqotchi ilm-fan tiliga e'tibor berishi kerak. Ko'pgina atamalarni biz maishiy darajada ilmiy ma'lumotlardan farqli ravishda tushunamiz. Asosiylarini ko'rib chiqing.

Fakt   (sinonimi: voqea, natija). Ilmiy haqiqat faqat ma'lum bir tarzda qayd etiladigan va ro'yxatga olingan bunday hodisalar, hodisalar, ularning xususiyatlari, o'zaro bog'liqlik va munosabatlarga tegishli. Faktlar fanning asosini tashkil etadi. Ma'lum bir faktlar to'plamisiz samarali ilmiy nazariyani qurish mumkin emas. I.P.ning bayonoti. Pavlovaning ta'kidlashicha bu faktlar olimning havosi. Ilmiy kategoriya sifatida haqiqat hodisadan farq qiladi. Fenomen - bu ob'ektiv voqelik, alohida hodisa, haqiqat esa ko'plab hodisalar va ulanishlar to'plami, ularni umumlashtirishdir. Ko'p jihatdan, fakt barcha o'xshash hodisalarni umumlashtirish, ularni ma'lum bir hodisalar sinfiga qisqartirish natijasidir;