IM. Y, Оч'Л. Юсчоу

4. NOTO‘G‘RI MULOQOT USULLARI
H ar birim iz faqat o ‘zim izga xos b o ‘lgan m u lo q o t usulini 
shakllantiram iz, bu narsa bizni o rtiq ch a hayajondan saqlaydi. 
quyida, kam sam ara berishi m u m k in b o lg a n ayrim m u lo q o t 
usullari bayon qilingan:
1. Nizodan o ‘zini chetga tortish. Kimki bu usulga am al qilsa, 
o ‘z m anfaatlarini him oya qilishdan qochadi. N izo paydo b o ‘lganda 
bunday odam lar yoki j o ‘nab qolishadi, yoki uxlagandek, biron 
narsa bilan banddek nayrang qilishadi yoki m uam m oni m uhokam a 
qilish d an q o ch ish u c h u n h a r tu rli b a h o n a la rn i ish latish ad i. 
B unday xulq suhbatdoshni qiyin ahvolga solib q o ‘yadi, chunki u 
old ind an javob b o ‘lm asligini bilganligi u ch u n o ‘z noroziligini 
nam oyon qila olmaydi.
2. Yolg‘ondakam rozi bo‘lish. Bu usulga am al qiladiganlar 
nafaqat tortishuvdan o ‘zlarini chetga oladilar, balki yana o ‘zlarini 
hech narsa b o ‘lm agandek tutadilar. Bunday xulq atrofdagilarning 
g ‘ashini keltiradi, axir h aq iq atd a m u am m o m avjudligini ular 
bilishadi-ku? Bunday odam bilan o ‘zingni xuddi atayin janjal 
chiqarayotgan aybdordek his qila boshlaysan, shuning uch u n ham 
ham m a bilan kelishaveradigan odamlar hammaga yomon ko‘rinadilar.
3. Yashirin ayblash. 0 ‘zlariga yoqm agan narsani ochiq aytish 
o ‘rniga ayrim o d am lar o ‘zlarining o g 'ir ahvolga tushganliklari
48

---

u ch u n suhbatdoshi o ‘zini aybdor deb his qilsin degan m aqsadda, 
suhbatdoshlarini o ‘ynatishadi. Aksariyat hollarda bunday odam lar: 
„ham m asi yaxshi, m en h aqim da qayg‘u rm a “ — deyishib, o g ‘ir 
u f tortib q o ‘yishadi.
4. Mavzuni almashtirish. N izodan qochishning yana bir usuli 
m unozarali m asala haqida so ‘z ochilishi bilanoq, b unday odam lar 
gapni boshqa yoqqa burishadi va shu bilan ham o ‘zlarini, ham
su h b atd o sh la rin i m u a m m o n i m u h o k a m a qilish va hal qilish 
im koniyatidan m ahrum qilishadi.
5. Tanqid. O chiq gaplashish va k o nkret sabab b o ‘yicha o ‘z 
noroziligini bayon qilish o ‘rniga ta n q id ch ilar suhbatd osh in in g 
shaxsiy k am ch ilik larig a h u ju m q ilish ad i. U la r h e c h q a c h o n
yu rak larid ag i g apn i o c h iq a y tish m ay d i va tu rli y o ‘llar bilan 
m unosabatlaridagi noxush holatlard an qochishadi.
6. Fikrni o ‘qish. S hunday b ilim d o n lar borki, suhbatdoshiga 
o ‘z his tuyg‘ularini nam oyon qilishiga y o ‘l berm ay uning xarakterini 
ta h lil qila bosh lash ad i, g o ‘yoki u la r aslida gap nim ad alig in i, 
suhbatdoshi qandaydir boshqacha ekanligini his qilayotganliklarini 
k o ‘rsata boshlashadi. Bu usulni q o ‘llovchilar o ‘z his tuyg‘ulariga 
y o ‘l b erish m ay d i va su h b atd o sh ig a h a m o ‘z h is -tu y g ‘u la rin i 
nam oyon qilishga im kon berishm aydi.
7. Qopqon qo‘yisli. Bunday odam suhbatdoshini o ‘ziga qulay, 
m a ’qul y o ‘ldan borishga m ajbur qiladi. M asalan, u suhbatdoshiga 
„K eling ochiq gaplashib olaylik“ , — deb tak lif qilib, u ochiq 
gapirishga o 'tishi bilan unga tanqid bilan hujum qiladi.
8. Muammoga tegib o ‘tish. B unday o d am lar h ech qach on
yuraklarini to ‘kib solishm aydi, b o ‘lib o ‘tayotgan hodisaga o ‘z 
m uno sabatlarin i bildirishm aydi. M oliyaviy ahvol bo rasid a o ‘z 
bezovtaliklarini tan olish o ‘rniga, u lar soddalarcha „Bu qanchaga 
tu sh ad i?“ — deb so ‘raydilar. U lar m uam m oga yaqinlashadilar, 
xolos, hech qacho n uning m ohiyatiga kirib k o ‘rm aydilar.
9. Emotsiyalarni yig‘ib borish. ,,Kolleksiyachi“ o ‘z noroziligini 
hech qachon o ‘sha zahoti bildirmaydi. Buning o ‘m iga u o ‘z ginasini 
to ‘lib-toshib ketguncha to 'p lab boraveradi. Keyin u o ‘z g ‘azabini 
hech narsani kutmagan, sarosimaga tushib qolgan qurboniga sochadi.
4 M e n e jm en t psixologiyasi
49

---

10. Kundalik zolim. ,,T iran“ zolim lar o ‘z ginalarini hech 
q achon aytishmaydi. Buning o ‘rniga ular atrofdagilarning g ‘ashiga 
tegadigan ishlarni qila boshlaydilar: rakovinada yuvilmagan idishlami 
qoldirishadi, o ‘rinda yotib non yeyishadi, stolga yuvuqsiz o ‘tiri- 
shadi, televizorni bor ovozicha q o ‘yishadi va hokazo.
11. M azax