Инфляция ва унинг юзага келишининг монетар ва номонетар омиллари таҳлили

3. Таҳлил ва натижалар муҳокамаси. 
Ҳозирги замон инфляцияси нафақат товарлар ва хизматларга бўлган баҳоларни 
мунтазам ўсиши натижасида пулнинг сотиб олиш қобилиятини пасайиши билан бир 
қаторда ишлаб чиқариш жараѐнидаги номутаносиблик, пул муомаласи, молия-бюджет 
ҳамда кредит соҳасидаги салбий омиллар билан таснифланади. Инфляциянинг юзага 
келишининг асосий сабаблари бўлиб, иқтисодиѐт тармоқлари, жамғарма ва истеъмол, 
талаб ва таклиф, давлат даромадлари ва харажатлари, хўжаликларнинг пул массаси ва 
унга бўлган талаби ўртасидаги мутаносиблик ҳамда марказий банкнинг пул – кредит 
тизимидаги нотўғри сиѐсати ҳисобланади.
1-расм. Инфляция юзага келишига таъсир қилувчи омиллар таснифи
1
 
(Catao ва Terrones) 
1
Catao L., Terrones M. Fiscal Deficits and Inflation // Working Paper. 65. IMF. – Р. 63 - 67. 

---

30 www.economyjournal.uz 
Ушбу таъкидлаб ўтилган омиллар ўз моҳиятига кўра, инфляциянинг юзага 
келишига ва унинг миллий иқтисодиѐтдаги аҳамиятига турлича таъсир этиши мумкин. 
Халқаро амалиѐтда етакчи иқтисодчи олимлар инфляция ва уни юзага келтирадиган 
омилларни икки гуруҳга – Монетар ва номонетар омилларга ажратадилар: 
Инфляция даражасига тўртта номонетар омил таъсир кўрсатиши мумкин. Энг 
аввало иқтисодий 
ислоҳотларни 
кучайтириш инвестиция 
жараѐнларини 
кучайтиришга олиб келади. Бу эса маҳаллий маҳсулотларга бўлган талабни ошириб, 
мос равишда нархларга босим ўтказади. 
Инвестицияларнинг жалб қилиниши импорт маҳсулотларига қўшимча талабни 
юзага келтиради, бу эса, ўз навбатида чет эл валютасига талабни ошишига олиб 
келади. Валюта курсига нисбатан босимнинг ортиши эса импорт товарлар нархларининг 
ошишини келтириб чиқариши мумкин. 
Инфляцияни келтириб чиқарувчи яна бир номонетар омил — тартибга