Информатика

 Mustahkamlash uchun savollar. 
1. Matn muharririning vazifalarini ayting. 
2. Microsoft word qanday dastur ? 
3. Word so`zining o`zbekcha ma`nosini bilasizmi ? 
4. Word oynasi necha qismdan iborat ? 
5. O`ng tomondagi tugmachalar vazifalarini ayting. 
6. [Ctrl]+[G] tugmachalarining vazifasini ayting. 
7. [Статистика] oynasi qanday ma`lumotlarni chiqaradi ? 
8. Kerakli ibora (belgi)ni qidirib topish uchun qaysi tugma bosiladi ? 
9. Microsoft Wordning nechta lentasi bor ? 
10. Jo`natmalar lentasining vazifasini ayting.
8.2. Matnli hujjatlarni tayyorlash 

Muhim so`zlar: hujjat, matnli hujjat, belgi, ibora, so`z, qator, word 
cho`ntagi, format, funksional tugma, shrift, bo`lim, tekislash, stil, bet . 

Bilib olasiz: matnli hujjatlar bilan ishlash, windows cho`ntagidan 
foydalanish, matn ustida bajariladigan amallar, foydali tugmalar, matnlarni 
formatlash, stillardan foydalanish, yaratish,bet xususiyatlari bilan ishlash 
imkoniyatlarini.
Matnli hujjatlarni tayyorlash uchun odatda matn bo`limlari, qatorlar va 
so`zlar bilan ishlanadi. So`zlarni klaviatura yordamida kiritiladi. Bir bo`limni 
tugatib, ikkinchi bo`limni yaratish uchun [Enter] tugmasi bosiladi. Matnning biror 
qismini 
nusxalash 
yoki 
ko`paytirish 
uchun 
Windows 
cho`ntaklaridan 
foydalanamiz. Wordda oxirgi 24 ta nusxalangan ma`lumotni saqlovchi cho`ntak 
mavjud. Uni ekranga chiqarish uchun bosh lentaning [Буфер обмена] bo`limiga 
murojat qilish kerak. Bo`limning past o`ng tomonidagi 
tugmacha bosilsa, 
ekranda cho`ntak oynasi hosil bo`ladi. Uni sozlash uchun параметры bo`limidan
foydalanamiz. Ma`lumotlarni cho`ntakka ikki usulda olish mumkin. [Копировать] 
– nusxalash, bunda matnning qismi belgilanib olinadi va nusxasi cho`ntakka 
uzatiladi. Bu amalni bajarish uchun [Буфер обмена] bo`limidan 
[Копировать] 

---

350 
tugmasini bosish kerak yoki [Ctrl]+[C] yoki [Ctrl]+[inseret] tugmalar majmuasini 
bosish yetarli. [Вырезать] – kesib olish, bunda matnning qismi belgilanib olinadi 
va matnda qoldirmasdan cho`ntakka ko`chiriladi. Bu amalni bajarish uchun 
[Буфер обмена] bo`limidan 
[Вырезать] tugmasini bosish kerak yoki [Ctrl]+[X] 
yoki [Ctrl]+[Delete] tugmalar majmuasini bosish yetarli. Cho`ntakdagi ma`lumotni 
matnning biror qismida qo`yish uchun kerakli joyga borib (kursor turgan joy) 
[Буфер обмена] bo`limidan [Вставить] tugmasini bosish kerak yoki [Ctrl]+[V] 
yoki [Shift]+[insert] tugmalar majmuasini bosish yetarli. [Буфер обмена] 
bo`limida yana bir tugma 
[Формат по образу] – namuna bo`yicha 
formatlashdir. Matnning biror qismini formatlash kerak bo`lsa, tayyorlangan 
format [Формат по образу] tugmasi orqali nusxalanadi va format kerakli joyi 
(bo`lim, so`z, harf)ga bosiladi. 
Matnli hujjatda matnlar bilan ishlaganda interaktiv amallar mavjud. Ular 
matnli hujjat bilan ishlashni yengillashtiradi. Ular: 

qator boshiga o`tish uchun [Home] tugmasi; 

qator oxiriga o`tish uchun [End] tugmasi; 

So`zni harfma - harf belgilash uchun [Shift] va [

], [

] yo`nalish tugmasi; 

Matnni qator-qator belgilash uchun [Shift] va [

],[

] yo`nalish tugmasi; 

Matnni so`zma-so`z belgilash uchun [Ctrl]+[Shift] va [

], [

] yo`nalish 
tugmasi; 

Matnni bo`lim-bo`lim belgilash uchun [Ctrl]+[Shift] va [

],[

] yo`nalish 
tugmasi; 

Matnda so`zma-so`z harakatlanish uchun [Ctrl]+[

] yo`nalish tugmasi; 

Hujjatda qator oxirigacha belgilash uchun [Shift]+[End] tugmasi; 

Hujjatda qator boshigacha belgilash uchun [Shift]+[Home] tugmasi; 

Hujjatni varaqlash uchun [PageUp] oldinga, [PageDn] navbatdagiga o`tish 
uchun; 

Hujjat boshiga o`tish uchun [Ctrl]+[Home] tugmasi; 

Hujjat oxiriga o`tish uchun [Ctrl]+[End] tugmasi; 

---

351 

Matndan bitta so`zni belgilash uchun so`zning ustiga sichqoncha ikki marta 
tez-tez bosiladi; 

Matndan bitta bo`limni belgilash uchun bo`limning ustiga sichqoncha uch 
marta tez-tez bosiladi; 
Matnli hujjatlarda matnning shrifti bilan ishlash imkoniyati matnni tayyorlashda 
qulay bolib, yozuv turi, o`lchami, shakli rangi va bir qator amallarni bajarishga 
xizmat qiladi. Bu vazifalarni bosh lentadagi [Шрифт] yozuvni tayyorlash bo`limi 
yordamida amalga oshirsa bo`ladi.