Ingenerlik geodeziyasi

Gorizontal deb - balandligi bir xil nuqtalardan o`tgan egri yoki to`g`ri chiziqqa 
aytiladi.
Aytaylik biror tepalikni planda gorizontal orqali tasvirlash kerak bo`lsin. Buning 
uchun tepalikni satxiy yuzaga paralel bo`lgan bir-biridan teng oraliqda yotgan 
tekisliklar bilan kesishidan xosil bo`lgan nuqtalarni shovun chizig`i yordamida MN 
tekisligiga proekstiyalanadi.
Proekstiyalar orasidagi oraliq yoki o`qi qo`shni gorizontal orasidagi oraliq kesim 
balanligi xisoblanadi.
Tog` va chuqurlik gorizontallar bilash o`xshash tasvirlarda va ularni ajratish uchun 
bergshtrixlardan foydalaniladi.
Qo`yilish (burchak) grafigini yasash
Chiziqning uzunligi bo`yicha xech qanday xisobsiz qiyalik burchagini aniqlash 
uchun xamma topografik planlarda qo`yilish grafigi yasaladi.
Bu grafik plandagi kesim balandligi h ning qo`shni gorizontallar orasidagi d 
masofaga nisbati asosida yasaladi. Shunda, agar bo`lsa, unda yoki. Agar nishablik 
kiymatlari orkali tuzilmokchi bulsak, unda qo`yidagicha qiyalik tikligi aniqlanadi.
42-
rasm. Quyilish shkalasi bo`yicha qiyalik tikligini aniqlash  
Kartada
Naturada
Q
uyilish 
shkalasi

---

6
5
42a-rasm. Murakkab releflar
Yuqorida bir qancha turdagi murakkab bo`lgan releflarning naturadagi holati va 
kartalarda tasvirlanish xarakterlari ketlirilgan.
II-bob bo`yicha nazorat savollari.  
1. 
Karta, plan va ular orasidagi farq nimada?  
2. 
Profil to`g`risida tushuncha?  
3. 
Nomenklatura deb nimaga aytiladi?  
4. 
Grafalash deb nimaga aytiladi?  
5. 
Topografik karta bed nimaga aytiladi?  
6. 
Necha xil turdagi meridian chiziqlari mavjud?  
7. 
Azimut burchak bed nimada aytiladi?  
8.