Inklyuziv ta’lim insonparvarlikka asoslangan ta’lim

TA'LIM MUASSASASALARIDA O'QITUVCHI VA O'QUVCHI 
O'RTASIDAGI NIZOLI VAZIYATLARNI HAL ETISHNING VAZIFA 
VA QOIDALARI
M.X.Baybayeva,
A.Avloniy nomidagi Xalq ta’limi tizimi rahbar va mutaxassis xodimlarini qayta tayyorlash va 
malakasini oshirish instituti “Pedagogika psixologiya” kafedrasi dotsenti, pedagogika fanlari nomzodi
В данной статье дается анализ проблемы конфлик­
та между учителем и учеником и предлагается ряд пра­
вил и задач по решению конфликтной ситуации в обра­
зовательном процессе.
Ключевые слова и понятия: учитель, ученик, кон­
фликт, управление, конфликтная ситуация, коллектив 
класса, метод, конструктивное решение, дисциплина, 
деятельность.
O'qituvchiiar o'z faoliyatiarida o'quvchilarning dars intizomi 
bilan bog'liq bo'lgan muammolar, ya’ni o'quvchilarning ta’limga, 
bilim olishga nisbatan salbiy munosabatiga duch kelishadi. Ular 
o'quvchilarga ma’lum talablarni qo'yadilar va o'quvchiiar bu ta- 
lablarga so'zsiz amai qiladilar deb o'ylaydilar. O'quvchi va o'qi- 
tuvchi o'rtasidagi munosabatlarni “ko'chadagi qarama-qarshi 
harakatga” qiyoslash mumkin, chunki o'quvchlning o'qituvchiga 
munosabati konfliktli va muammoli xulq-atvor shaklida namoyon 
bo'ladi. Intizomga rioya qilmaydiganlarga nisbatan konstruktiv 
ta'sir samarali bo'lishi uchun bu xatti-harakatning asl motivlari 
nlmadan iborat ekanliginl aniqlash va shundan kelib chiqqan 
holda muammoning yechlmini topish usullarini tanlash lozim. 
[4] Bunday yondashuv o'qituvchi va o'quvchi o'rtasida o'zaro 
hurmatni shakllantiradi. Intizomni buzgan o'quvchi bu xatti-ha- 
rakat noto'g'ri ekanligini tushunadi, lekin u o'z xulq-atvorining 
motivini tushunmaydi. Har bir bola uchun bu xatti-harakatning 
turli sabab va maqsadlari mavjud. Pedagoglar bu motivlarning 
qanday bo'lishiga qaramay ularga ta'sir etish usullarini topishla- 
ri lozim. Agar pedagoglar xulq-atvorning buzilish maqsadlarini 
aniqlashga qodir bo'lsalar, u holda o'quvchi bilan konstruktiv 
munosabatlarni o'rnata oladilar, unumsiz muloqot samarali 
muloqotga aylanishi mumkin. Bunda to'g'ri strategiyani tanlash 
qadamma-qadam muammoning yechimini topish imkonini be- 
radi. Bunday vaziyatga pedagogik aralashuv natijasida shunday 
sharoitlar yaratiladiki, bolalar o'z intizomlarini to'g'rilash borasida 
ma’lum qaror qabul qiladilar [5].
O'quvchining xulq borasidagi tanlovi, uning yomon xulq-at­
vorining maqsadi o'qituvchi tomonidan aniqlanishi va inobatga 
olinishiga bog'liq. Har bir o'qituvchi o'quvchiga o'zini maktab xa-
This article analyzes the problem of conflict between 
a teacher and a student and proposes a number of rules 
and tasks to solve the conflict situation in the educational 
process.