Инновация

3. Янги мавзу: 
Ўқитувчи: Биз бугун дарсда фикр юритдик, ёздик. Буларни бир сўз 
билан қандай аташ мумкин? 
Ўқувчилар: Иш; бу нутқ; оғзаки ва ёзма нутқ; гаплар; сўзлар. 
Ўқитувчи; Нутқимиз сўзлардан иборат, ҳар бир сўз - бу қайсидир сўз 
туркуми. Дарсимизнинг мавзуси «Сўз туркумлари». 
Мен ҳикоядан қўйидаги сўзларни кўчирдим: ким, қалин, келади, 
болалар, ёғади, катта. Уларни шундай 3-та гуруҳга ажратингчи, ҳар бир 
гуруҳда бир туркум сўзлари бўлсин.
Текширамиз. Нодира ўқи. 
Жавоб: Қиш келади; қалин ёғади; болалар катта. 
Ўқитувчи: Ким норози? 
Жасур: Мен: қиш, болалар; катта, қалин;ёғади, келади. 
Ўқиттачи: Сиз кимга қўшиласиз? (Бир қисм Нодира, бир қисм Жасур) 
Албатта, сўзларни турлича жуфтликка ажратиш мумкин. Лекин бугунги 
дарсимизга Жасур тузган гуруҳ керак. Ҳар бир жуфтликка қандай савол 
бериш мумкин. 
Сўнгра ўқитувчи ёрдамида ўқувчилар савол бериб, от ва феълни 
аниқлайдилар. 
4. Мустаҳкамлаш. 
Ўқитувчи: Китобларни очинг, 256 - машқ. Шартини ўқинг. Ким 
тушунтириб беради? 
Бириичи гап изоҳ билан бажарилади. 
2 ва 3 мустақил бажарилади. 
Текширув: Бир ўқувчи ўқийди. натижа таққосланиб, баҳоланади. 
5. Мустақил иш. 

---

78 
Доскага расм осилади. Унга асосланиб, от туркумига оид сўзлар ёзиш 
керак. 
Текширув: Домла ўқийди, қолганлар текширадилар: айиқ, қуён, свет, 
қўзиқорин, тулки, дарахт, тўнка, қуёш ва б. 
6. Дарс якуни. 
Ўқитувчи: Сиз қайси сўз туркумлари билан танишдингиз? Ўқувчилар; 
От, сифат, феъл. 
Ўқитувчи: Дарсда нима ёқди? 
Ўқувчилар: Гуруҳга бўлганимиз, арча расмини чизганимиз, расм билан 
ишлаш; ҳикоя тузиш. 
Ўқитувчи: Нима ёқмади? 
Ўқувчилар: Хатоларга йўл қўйиш, «беш» дан паст баҳо олиш. 
Дарсда қўйилди: «Беш» 12 та, «тўрт» 5 та. Бошқа баҳо йўқ. Хулоса: 
мулоқот даврида ўқитувчи мажбур этмасдан, ишонтира олди. 
Ўқитувчи ишни тўғри ташкил этиб, синфда соғлом психологик иқлим 
ярата олди. Уй вазифасини текшириш вақтида ўқитувчи болаларнинг 
кўнглига қаради. Қийинчиликларнинг спихологик сабабини аниқлаб, 
хатоларни бартараф қилиш йўлларини топди. 
Конспектда фаол фикр юритишга, мустақил ҳалэтишга чорловчи 
топшириқлар бор. Ўқитувчи фаолияти жараёнида Ўқувчиларга педагогик 
таъсир қилди: ҳаракатлантирди, рағбатлантирди, ўқувчини фаолият 
турига жалб этди, ўз-ўзини назорат этиш кўникмаларини шакллантирди ва 
б. 
Тарбия - боланинг атроф - муҳит билан ўзаро алоқа тури экан, биз унинг 
биринчи босқичи - таъсирга - диққатни қаратдик. У оламнинг турли 
объектларига асосланиб, субъектив ҳарактерга эгадир. Педагогик 
фаолиятда субъектнинг - субъектга таъсири ўқувчининг теварак - атрофга 
муносабатини шакллантиришда аҳамиятга эга. Мулоқотнинг эркинлиги 
ўқитувчидан шахсга моҳирона таъсир этишни талаб этади. Бошқача 
айтганда, болаларга йўналтирилган педагогик таъсир фақатгана тушунарли 
бўлмай, балки қизиқарли шаклда ҳам бўлиши керак. Фақат шундагина 
педагог тарбияланувчиларга ижобий таъсир эта олади. Бола мустақил 
танлаш ҳуқуқига эга бўлиб, бу ўз ҳаётларига субъективликни таъминлайди. 
Шуни эсда тутиш керакки, болада у ёки бу мулоқотнинг шаклланганлиги 
унинг келажакда инсонлар, предметлар, олам билан ўзаро таъсирида 
аҳамиятлидир. 
Педагогик таъсир шундай педтехнология билан таъминлайдики, бунда 
боланинг Дунё билан мулоқотини шакллантириш мақсадида, илмий 
изоҳланган оптимал таъсир турини аниқлашдир. 

---

79