Innovatsiya-ziyo

Qo‘shimcha adabiyotlar:
7. Avloniy A. Turkiy guliston yoxud axloq. - Toshkent: 
“0 ‘qituvchi”, 1992.
8. Mahmudov N. Tilimizning tilla sandig i. - Toshkent: G ‘afur 
G ‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa uyi, 2012.
9. Qilichev E., Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari. - Buxoro, 
2003.
10. Saidov U. Nutq madaniyati va notiqlik san’ati. - Toshkent: 
“Akademiya”, 2007. - B. 224.
11.Tojiyev Y., Mallaboyev M. 0 ‘zbek nutqi madaniyati va 
uslubiyat asoslari. - Toshkent: “Iqtisodiyot”, 2006.
Internet saytlari:
1. www.ziyo.net
2. www.thinsan.com
3. www. uforum.uz
4. www. literature.uz
24

---

NUTQ MADANIYATI, RITORIKA VA VOIZLIK
Reja:
1. Nutq madaniyati tushunchasi haqida.
3. Ritorika.
4. Voizlik.
Tayanch tushunchalar: nutq madaniyati, ritorika, ritor, 
voizlik, voiz, v a ’z.
N utq m adaniyati tushunchasi. Nutq madaniyati tushunchasi ikki 
ma’noda tushuniladi:
Kishilaming nutq sharoiti va vaziyatiga mos ravishda tildan 
foydalanish salohiyati;
• 
Kishilaming nutq sharoiti va vaziyatiga mos ravishda tildan 
foydalanishi masalalari bilan shug‘ullanuvchi soha.
Biz uchun kishilaming nutq sharoiti va vaziyatiga mos ravishda 
tildan foydalanish salohiyati ahamiyatli bo‘lib, ikkinchi masala bilan 
tilshunos -mutaxassislar shug‘ullanadi.
Nutq madaniyati tushunchasi - nutq odobi tushunchasi bilan 
sinonim. Nutq madaniyati deganda, og‘zaki va yozma adabiy til 
me’yorlari (talaffuz, urg‘u, so‘z qoTlash, qo‘shimchalami to‘g ‘ri 
ishlatish, nutq uslublariga mos so‘zlash)ni egallash, shuningdek, 
muloqotda tilning ifoda vositalaridan o ‘z maqsadiga mos ravishda 
foydalanish mahorati tushuniladi.
Nutq madaniyati shaxs nutqidagi ikki holatni qamrab oladi:
a) shaxs nutqining to ‘g ‘riligi;
b) nutqiy mahorat.
Nutqning to‘g ‘riligi ma’lum bir tilda so‘zlovchilar va yozuvchilar 
tomonidan e’tirof etilgan hamda an’ana bo‘lib kelayotgan odatlar, ibrat 
va namunalar tarzida yashaydigan til m e’yorlariga amal qilishni 
anglatadi. Nutqiy mahorat esa nafaqat adabiy til m e’yorlarga amal 
qilish, balki til imkoniyatlaridan eng to‘g ‘ri, eng aniq, uslub va vaziyat 
nuqtayi nazaridan maqbuli va ifodalisini tanlab, o'rinli foydalana olish 
mahoratidir. Masalan, o ‘zbek tilida, sheva va lahjalarda aka so‘zining